ارگ علیشاه شما را به تماشای بلندترین و قدیمی‌ترین دیوار ایران می‌برد. ارگی که شما را به هفت قرن پیش دعوا می‌کند تا تاریخ شهر تبریز را بیشتر بشناسید. این ارگ در شمال غرب ایران به‌عنوان یکی از زیباترین جاذبه‌های تاریخی به‌حساب می‌آید. شما در تبریز می‌توانید از مکان‌های طبیعی منحصربه‌فرد لذت ببرید و از تاریخ این شهر بیاموزید.
ارگ‌های تاریخی ایران، دژهای باشکوه و گنجینه‌های ارزشمندی از تاریخ و فرهنگ این سرزمین هستند. این بناهای عظیم که در طول قرن‌ها شاهد وقایع و تحولات بسیاری بوده‌اند، امروزه به‌عنوان نمادی از هویت و اصالت ایرانی، در گوشه و کنار کشور خودنمایی می‌کنند. ارگ تاریخی علیشاه به‌عنوان یکی از گنجینه‌های ارزشمند تبریز در این مقاله از سایت رزرو آنلاین هتل رهی نو موردمطالعه قرار می‌گیرد تا شما در سفر به شهر تبریز با تاریخ آن آشنایی داشته باشید.
معرفی ارگ علیشاه تبریز
ارگ قدیمی علیشاه بنای مرتفع است که از دوردست دیده می‌شود، این موضوع را جهانگردان در تاریخ بیان کرده‌اند. مجموعه ارگ به‌صورت مسجدی بزرگ ساخته می‌شود که طی جنگ‌ها و زمین‌لرزه‌ها متعدد قسمت‌های زیادی از آن خراب می‌شود.
از این مجموعه تاریخی امروزه فقط دیواری بلند و قدیمی جای مانده که به ارگ زیبای علیشاه شهرت دارد. این دیوار درواقع قسمت باقی‌مانده مسجد است. دیواره‌های بزرگ و محراب بلند مسجد که در شبستان جنوبی قرار دارد همان ارگ امروزی به‌حساب می‌آید. درگذشته در محوطه ارگ، مدرسه نجات به‌عنوان یکی از اولین مدارس ایرانی که سالن تئاتر دارد، قرار داشت.
این مدرسه یکی از آثار تاریخی ارزشمند به‌حساب می‌آمد که در حال حاضر فقط چند تصویر از آن به‌جا مانده است. در سال 1310 ارگ جذاب علیشاه توسط وزارت فرهنگ و هنر با شماره ثبت 170 به‌عنوان یک اثر تاریخی مهم در فهرست آثار ملی ایران ثبت گردید.
ارگ استوار علیشاه تبریز کجا است؟
برای رفتن به تماشای ارگ زیبای علیشاه در شهر تبریز بایستی به سمت میدان ساعت و ضلع جنوبی خیابان امام خمینی بروید. این بنای تاریخی زیبا در خیابان ارگ قرار دارد که شما از دور می‌توانید عظمت و شکوه آن را ببینید. شما می‌توانید با خودروی شخصی یا وسایل حمل‌ونقل عمومی مترو، اتوبوس و تاکسی‌های شهری استفاده کنید.
با خودرو شخصی از طریق خیابان امام خمینی به سمت میدان ساعت حرکت کنید. بعد از میدان ساعت، خیابان فردوسی را به سمت شمال ادامه دهید. ارگ زیبای علیشاه در سمت چپ شما قرار خواهد گرفت. شما با اتوبوس‌های شهری می‌توانید به سمت ارگ بروید فقط کافی است در ایستگاه BRT شریعتی یا میدان ساعت پیاده شوید و به سمت ارگ دیدنی علیشاه بروید. با مترو هم می‌توانید به سمت ارگ بروید بایستی از خط یک مترو تبری استفاده کنید و ایستگاه شهید محقق پیاده شوید. از این ایستگاه می‌توانید پیاده به سمت ارگ جذاب علیشاه بروید.
تاریخچه ارگ قدیمی علیشاه
ارگ تاریخی علیشاه در سال‌های 716 تا 724 هجری قمری به دستور تاج‌الدین علیشاه گیلانی ساخته شد. این وزیر ایلخانان مغول این بنا را با هدف ایجاد یک آرامگاه بزرگ در صحن مسجد ساخت. در قسمت جنوبی مسجد طاق بزرگی وجود داشته که علیشاه گیلانی از معماران اندازه طاق کسری را می‌پرسد و از آن‌ها می‌خواهد این طاق را 4 گز که تقریباً 4 متر می‌شود، بلندتر بسازند.
ارگ استوار علیشاه در تاریخ خود جنگ‌های فراوانی را پشت سر گذاشته و از بلایای طبیعی مختلف جان سالم به در برده است و به‌عنوان سنگری محکم از شهر تبریز دفاع می‌کرده است. مجموعه علیشاه در طول تاریخ خود کاربری‌های متفاوتی داشته و هر دوره از این مکان استفاده متفاوتی می‌کرده است.
در طول دوران قاجار مسجد و محوطه علیشاه برای انبار کردن غلات و مهمات نظامی استفاده می‌شد و یک حصار دور مجموعه کشیده شد. این حصار نام مسجد را به ارگ تغییر داد. در جنگ‌های بین ایران و روس‌ها ارگ مستحکم علیشاه به‌عنوان محل ذخیره مهمات استفاده می‌شد زیرا این ارگ در موقعیت مکانی قرار داشت که از شهر دفاع می‌کرد. شما برای تماشای جاهای تاریخی تبریز نیاز به یک سفر چند روزه دارید که یک اقامت منحصربه‌فرد را نیز شامل می‌شود. شما می‌توانید در هتل لاله پارک تبریز اقامت کنید و به بازدید از جاذبه‌های گردشگری بپردازید.
معماری ارگ تاریخی علیشاه تبریز
ارگ باشکوه علیشاه را می‌توانی یکی از شاهکارهای معماری ایران دانست که سبک معماری آن شیوه آذری است. شیوه آذری، یکی از برجسته‌ترین سبک‌های معماری ایرانی پس از اسلام است که در دوره حکومت ایلخانان (قرن هفتم و هشتم هجری) رواج یافت.
این سبک که به نام‌های سبک مغول یا ایرانی-مغول نیز شناخته می‌شود، در پی یورش مغول به ایران و تلفیق عناصر معماری ایرانی و آسیای میانه شکل گرفت. سبک آذری به منطقه آذربایجان نسبت داده شده است که معمار شاخص آن استاد فلکی تبریزی محسوب می‌شود. ارگ تاریخی علیشاه توسط این معمار هنرمند بنا شد.
استاد فلکی در ساخت بنای ارگ از مصالح ساختمانی بادوام و ساروج استفاده کره است. ساروج ملاتی سنتی و ضد آب از موادی مانند آهک، خاک رس، ماسه، سرباره کوره‌های حمام، مواد الیافی لوئی و سفیده تخم‌مرغ تشکیل می‌شود.
پلان این سازه U شکل است یعنی وقتی از بالا به ارگ جذاب علیشاه نگاه می‌کنید آن را مانند حرف U می‌بینید.
اکنون فقط از ارگ عظیم علیشاه دیوارهای سه‌گانه بر جای مانده است که به‌عنوان شبستان استفاده می‌شده است که قسمت اصلی مسجد حساب می‌شود. بنا بر شواهد تاریخی در زمان گذشته و معماری اولیه آن، ارتفاع این بنا حدود 65 متر بوده است که محراب ارگ حدود 39 متر ارتفاع داشته است. این ارتفاع محراب در نوع خود کم‌نظیر محسوب می‌گردد.
همچنین در تاریخ این بنا آمده که ارگ شامل یک بخش مسقف می‌شده که همان سقف مسجد جامع علیشاه بوده است. استوانه‌های عظیم ارگ را ایوان طاق پوش تشکیل می‌دهد. یک شکاف در میان آجرهای انتهایی دیوار شرقی و غربی ارگ قرار دارد که قفل و بست ندارد. این موضوع ممکن است به این دلیل باشد که معمار می‌خواسته از این طریق دو بنای شمالی و جنوبی را به هم وصل کند. سوراخ‌هایی در بالای ارگ دیده می‌شود که محل قرارگیری توپ و تیراندازی در زمان جنگ ایران و روس‌ها بوده است. این موضع باعث تغییر شکل این بنا شد.
ارگ زیبای علیشاه مانند بسیاری از بناهای تاریخی دیگر از زلزله و سایر بلاهای طبیعی در امان نبوده و بخش عمده این مجموعه ارزشمند بر اثر زلزله‌های متعدد ویران شده است. امروزه در ارگ یک شکستگی بزرگ مشاهده می‌شود که به همین علت است.
در ساخت بنای ارگ از تیغه‌های چوبی برای ساخت دیواره‌ها استفاده شده است. این چوب‌ها با روغن‌های مخصوص جهت جلوگیری از پوسیدگی عایق شده‌اند. کاربرد چوب در دیوارها و بنای سازه سبک‌تر شدن ساختمان را به همراه دارد. این موضوع انعطاف بنا را بیشتر می‌کند تا بتواند در برابری تنش‌های شدید مقاومت کند.
عرض دیوارهای ارگ قدیمی علیشاه 10 متر است که در داخل آن‌ها دو دیوار بزرگ قرار دارد که از طریق طاق‌ها به هم متصل شده‌اند. در حفاری‌های انجام شده عمق این دیوار در زمین به 7 متر می‌رسد. محراب ارگ به حالت سردابه ساخته شد که سقف داشت و بعدها این سقف خراب شد. برای احداث محراب از طاق‌ها مختلف که طاق‌های چهارگانه در پایین و یک طاق در بالا استفاده شده است و این موضوع هنر معمار این بنا را می‌رساند.
امروزه شما در محوطه اطراف ارگ زیبای علیشاه مصلای بزرگ تبریز را خواهید دید که در حریم خصوصی این بنا احداث شده است. به‌هرحال می‌توان گفت ارگ دیدنی علیشاه یکی از زیباترین جاهای دیدنی تبریز محسوب می‌شود.
ارگ عظیم علیشاه یا مسجد علیشاه
همان‌طور که گفته شد بسیاری از شواهد تاریخی بر این موضوع که ارگ به‌عنوان یک مسجد در ابتدا ساخته‌شده، ادعا دارند؛ اما اینکه به‌یقین بتوان گفت هدف ساخت این بنا مسجد یا آرامگاه بوده، مشخص نیست. بعضی از کتب تاریخی بر این باورند که بنای تاریخی ایلخانی یک آرامگاه محسوب می‌شود. اختلاف‌نظر درباره فلسفه ساخت ارگ معروف تبریز، این بنای تاریخی ایلخانی، بسیار است. مشخص نیست هدف ساخت، احداث مسجد بوده یا آرامگاه. برخی اعتقاد دارند که ارگ علیشاه همان مسجد جامع علیشاه است.
برخی کتب تاریخی بر این موضوع اشاره دارند که این سازه، یک آرامگاه به شمار می‌رود. آن‌ها معتقدند که این بنا برای علیشاه یا ابوسعید برای بعد مرگشان بنا شده است. همچنین می‌گویند پادشاه نهم ایلخانیان در این بنا دفن شده است. چون پادشاهان قبلی ایلخانی ازجمله الجایتو در گنبد معظم آجری سلطانیه و غازان در برج غازانیه برای خود آرامگاه‌های مخصوصی داشتند، علیشاه دستور ساخت این بنا را برای آرامگاه پادشاه می‌دهد.
جاذبه های گردشگری تبریز نزدیک به ارگ دیدنی علیشاه
تبریز را می‌توان مجموعه‌ای بین نظیر از آثار تاریخی و جذابیت‌های طبیعی و گردشگری دانست. شما در شهر تبریز گزینه‌های بسیاری برای دیدن دارید که در ادامه برخی از آن‌ها را معرفی می‌کنیم.
میدان ساعت
میدان ساعت تبریز، معروف به میدان شهرداری، یکی از مشهورترین و دیدنی‌ترین میدان‌ها شهر تبریز است که در تقاطع خیابان‌های امام خمینی و ارتش قرار دارد. فاصله میدان تا ارگ زیبای علیشاه حدود 6/1 کیلومتر است. این میدان به دلیل وجود برج ساعت باشکوه بر روی عمارت شهرداری تبریز، به این نام شناخته می‌شود.
ساخت میدان ساعت در سال ۱۳۱۸ هم‌زمان با ساخت عمارت شهرداری تبریز آغاز شد. معمار برجسته آلمانی، "گئورگ کاست"، طراح این میدان و عمارت شهرداری بود. این میدان در سال ۱۳۲۰ به بهره‌برداری رسید و از آن زمان تاکنون به‌عنوان یکی از نمادهای شهر تبریز شناخته می‌شود.
خانه بهنام تبریز
خانه بهنام، بنایی مربوط به اواخر دوره زندیه و اوایل دوره قاجار است که در محله مقصودیه تبریز قرار دارد. فاصله خانه بهنام تا ارگ تماشایی علیشاه حدود 3/1 کیلومتر است. این خانه که در سال ۱۳۷۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است، هم‌اکنون به‌عنوان موزه و مرکز اسناد و کتابخانه دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه هنر اسلامی تبریز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
این خانه در اواخر دوره زندیه توسط شخصی به نام "حاج رحیم بهنام" ساخته شد. در دوره قاجار، این خانه توسط "حاج میرزا جواد گنجه‌ای" خریداری و مرمت شد. در سال ۱۳۵۴، این خانه توسط دانشگاه تبریز خریداری و پس از مرمت، به‌عنوان دانشکده معماری و شهرسازی مورد استفاده قرار گرفت.
موزه عصر آهن تبریز
موزه عصر آهن تبریز که به‌عنوان اولین موزه صحرایی ایران شناخته می‌شود، در شمال و شمال غربی مسجد کبود تبریز واقع شده است که فاصله‌ای حدود 3 کیلومتر با ارگ تاریخی علیشاه دارد. این موزه درواقع گورستانی باستانی است که قدمت آن به هزاره اول پیش از میلاد می‌رسد. در این گورستان، 38 گور به همراه اشیاء مختلفی مانند سفال، ابزار جنگی و جواهرات کشف شده است.
قدمت این گورها به هزاره اول پیش از میلاد می‌رسد و در نوع خود منحصربه‌فرد هستند. اشیاء کشف شده در این گورستان، اطلاعات درباره زندگی مردم در عصر آهن ارائه می‌کنند. فضای موزه به‌گونه‌ای طراحی شده است که بازدیدکنندگان حس حضور در یک محوطه باستانی را داشته باشند.
موزه مشروطه تبریز
موزه مشروطه تبریز در فاصله 3 کیلومتری از ارگ استوار علیشاه قرار دارد. خانه مشروطه یا عمارت کوزه کنانی، بنایی تاریخی مربوط به دوره قاجار است که این بنا در تاریخ ۲۱ مهر ۱۳۵۴ با شمارهٔ ثبت ۱۱۷۱ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
خانه مشروطه در محله راسته کوچه و در غرب بازار تبریز قرار دارد. این خانه در دوره قاجار توسط حاج مهدی کوزه کنانی، یکی از تجار ثروتمند تبریزی ساخته شد. این خانه در دوران مشروطه به محل تجمع مشروطه خواهان تبریزی تبدیل شد و جلسات مهمی در آن برگزار شد.
هتل های تبریز در حوالی ارگ دیدنی علیشاه
در سفر به شهر تبریز شما با اقامتگاه‌های مختلفی مواجه خواهید شد. از هتل‌های پنج ستاره تا سوئیت‌های اجاره‌ای مکان‌هایی هستند که می‌توانید برای اقامت خود انتخاب کنید. همان‌طور که گفته شد هتل باشکوه لاله پارک تبریز به‌عنوان یک هتل پنج ستاره درجه‌یک خدمات خود را بهترین نحو ممکن ارائه می‌دهد.
این هتل در سال 1395 فعالیت خود را شروع کرد و اکنون به‌عنوان یکی از تمیزترین و حرفه‌ای‌ترین هتل‌های شهر تبریز شناخته می‌شود. ساختمان 14 طبقه هتل، 220 واحد اقامتی دارد که شما با رزرو یکی از آن‌ها می‌توانید از امکانات عالی هتل بهره‌مند شوید و چشم‌اندازی از کوه‌های تبریز داشته باشید.
قرارگیری این هتل در بزرگراه شما را از شلوغی شهر و ترافیک دور می‌کند و دسترسی شما را به دیدنی‌های تبریز مانند ارگ مستحکم علیشاه، مسجد کبود، بازار بزرگ و تفرجگاه ائل گلی آسان می‌کند. شما با اقامت در این هتل می‌توانید از استخر، سونا، جکوزی و ماساژ بهره ببرید و در یک حمام اصیل ترکی به استحمام بپردازید. هتل لاله پارک تبریز امکانات دیگری مانند صندوق امانات، اتاق چمدان، خودپرداز، باشگاه ورزشی، لاندری، پذیرش 24 ساعته، غرفه سوغات، فروشگاه و ... را شامل می‌شود.
این هتل در کنار مجموعه تجاری و تفریحی لاله پارک قرار دارد. از این رو شما می‌توانید در مجاورت هتل برنامه‌های تفریحی متنوعی داشته باشید و از بهترین برندها خرید کنید. اقامت در هتل لوکس لاله پارک تبریز می‌تواند یک تجربه فراموش‌نشدنی را برای شما رقم بزند زیرا این هتل با ارائه خدمات عالی و برخورد حرفه‌ای کارکنان مجرب خود آن‌گونه که درخور و شایسته است از مهمانان خود پذیرایی می‌کند.
کلام پایانی
همان‌طور که مشخص شد ارگ باشکوه علیشاه در تاریخ و فرهنگ ایران جایگاه ویژه‌ای دارد و نمادی از ابتکار معماری و هنری در دوره ایلخانی محسوب می‌شود. بازدید از این اثر بزرگ، ارتباط شما با تاریخ و فرهنگ ایران را عمیق‌تر می‌کند و این‌گونه از زیبایی‌های هنر و معماری این سرزمین بهره‌مند می‌شوید.
ارگ تاریخی علیشاه شما را به دوره‌ای از ایران می‌برد که معماران با کم‌ترین مصالح ساختمانی بناهای مستحکم و استوار بنا می‌کردند. بناهایی که علاوه بر ساختار استوار خود، زیبایی‌های از هنرهای مختلف زمان خود را نشان می‌دهد. پیشنهاد می‌شود در سفر به تبریز حتماً از این بنای ارزشمند دیدن کنید.
سوالات متداول در مورد ارگ علیشاه
ارگ علیشاه کجا است؟
ارگ زیبای علیشاه در تبریز، ضلع جنوبی خیابان امام خمینی، خیابان ارک قرار دارد.
چه کسی این ارگ را ساخته است؟
این ارگ به دستور تاج‌الدین علیشاه گیلانی توسط معمار حاذق استاد فلکی تبریزی ساخته شد.
آیا امکان بازدید از ارگ تاریخی علیشاه وجود دارد؟
بله این بنا در نزدیکی میدان ساعت قرار دارد و شما در هر ساعت از شبانه‌روز می‌توانید از این اثر بی‌نظیر دیدن کنید. بازدید از بنا هزینه‌ای ندارد.
ارگ قدیمی علیشاه به چه دوره تاریخی برمی‌گردد؟
در سال 716 هجری قمری ساخت این بنا شروع شد که تا سال 724 هجری قمری به طول انجامید. ارگ جذاب علیشاه از آثار تاریخی دوره ایلخانی به شمار می‌آید.
اتاق‌های هتل زیبای لاله پارک تبریز چه امکاناتی دارد؟
اتاق‌ها و سوئیت‌های هتل لاله پارک شامل امکاناتی مانند سرویس بهداشتی فرنگی، حمام و لوازم بهداشتی، تلویزیون، تلفن، اینترنت، یخچال، مینی بار، چای‌ساز، درآور، کمد، سیستم گرمایش و سرمایش، سیستم اعلام و اطفاء حریق، صندوق امانات و ... می‌شود.
