تاریخچه پل های قدیمی ایران
کشور ایران به دلیل داشتن قدمت بسیار طولانی، آثار باستانی و قدیمی زیادی دارد. یکی از این آثار قدیمی، پل های تاریخی هستند که در نقاط مختلف ایران به چشم می‌خورند. این پل ها علاوه‌براینکه رودخانه‌ها را می‌پیمایند، پلی بین گذشته و حال ایران ایجاد می‌کنند. در معرفی پل های تاریخی ایران باید بگوییم که نه تنها شاهکارهایی از معماری هستند، بلکه تاریخ و فرهنگ ایران را نیز با خود به تصویر می‌کشند. از زیبایی‌های معماری تا اهمیت اجتماعی، هر یک از این پل‌ها داستان خود را دارند. این آثار تاریخی به دلیل نوع ساخت، طراحی و معماری خاص خود، همچنان پابرجا مانده‌اند و در تمام جهان شناخته شده هستند. در ادامه معروف ترین پل های تاریخی ایران را به شما معرفی خواهیم کرد.
معروف ترین پل های تاریخی ایران
دراین مقاله، به کاوش در تاریخ غنی پل‌های تاریخی ایران می‌پردازیم و قصد داریم شما را با معروف ترین پل های تاریخی از سی و سه پل شگفت‌انگیز در اصفهان تا قدیمی‌ترین آنها یعنی پل خواجو آشنا کنیم. با دیدن این پل‌ها، به خاص بودنشان در میان تمامی آثار باستانی در سراسر دنیا پی خواهید برد. تا انتهای این مقاله همراه ما باشید تا با معرفی پل های تاریخی ایران، باهم سفری تاریخی ایران داشته باشیم. همچنین، شما می‌توانید از طریق سایت رزرو آنلاین هتل رهی نو، در هریک از شهرهای ایران اتاق رزرو کنید و با خیال راحت اقامت داشته باشید.
سی و سه پل
سی و سه پل که به نام پل الله وردی خان یا پل 33 قوس هم شناخته می‌شود، یک شاهکار معماری 400 ساله در دوره صفوی در اصفهان و در واقع نمادی از این شهر است. این پل در قرن 17 ساخته شده و نه تنها به عنوان یک مسیر حمل و نقل حیاتی عمل می‌کرد، بلکه به عنوان مکانی برای دیدار مردمان محلی نیز به‌شمار می‌آمد.
این پل قوسی دارای 2 طبقه و مساحت 300 متر است و نام آن از 33 قوسی گرفته شده است که روی رودخانه زاینده‌رود قرار گرفته و باعث ایجاد یک بازتاب ساحرانه در سطح آب می‌شود. سی و سه پل در لیست معرفی پل های تاریخی ایران قرار گرفته و طولانی‌ترین پل در اصفهان و یکی از مراکز تفریحی شبانه محسوب می‌شود که گردشگران زیادی را از ایران و نقاطه مختلف دنیا به خود جلب می‌کند. از نام‌های دیگر si-so-sw-pol می‌توان به پل عباسی و پل جلفا هم اشاره کرد.
پل خواجو اصفهان
پل خواجو واقع در اصفهان، به‌عنوان یک جواهر معماری برجسته ایستاده است و یکی از پل‌های اصفهان محسوب می‌شود. این پل در شرق سی و سه پل قرار گرفته و نه تنها به‌عنوان یک مسیر حمل و نقل اساسی خدمت می‌کند، بلکه مکانی برای لذت بردن از طبیعت و همچنین جلسات موسیقی و شعر نیز محسوب می‌شود. پل خواجو به دلیل طراحی هنری‌اش و نمایش نورپردازی در شب‌های مخصوص خود، به یک مقصد گردشگری محبوب تبدیل شده است.
پل خواجو در دوره صفویه به دستور شاه عباس صفوی و در سال 1060 ساخته شده و به نام‌های پل حسن آباد، پل شاهی، پل شیراز و پل بابارکن‌الدین نیز شناخته می‌شود. اگر برای دیدن این پل در این شهر اقامت دارید، حتما یک شب را در هتل پارسیان کوثر اصفهان اقامت داشته باشید.پل شیراز به دو منظور ساخته شده بود. در مواقعی از این پل به صورت سد استفاده می‌شد و در مواقعی که شاه نیاز به تفریح داشت، آن را می‌بستند و با سرازیر شدن آب از دریچه‌های آن، یک دریاچه تشکیل می‌شد.
پل ورسک مازندران
در معرفی پل های تاریخی ایران، پل ورسک مازندران در شهر فیروزکوه و در روستای ورسک را می‌توان برشمرد که یکی از قدیمی‌ترین مسیرهای راه‌آهن واقع در ایران به شمار می‌آید. پل ورسک در واقع راه ارتباطی بین دو کوه صعب‌العبور است که طولی معادل 73 متر دارد. پل ورسک در سال 1315 ساخته شده و هزینه ساخت آن معادل 26 میلیون ریال بوده است. این پل بعد ا ز گذشت بیش از 80 سال همچنان قابل استفاده و کاربردی است و قطارهای مسافربری تهران-ساری و تهران-گرگان از آن عبور می‌کنند.
این پل در سال 1356 به ثبت جهانی رسید. نام دیگر پل ورسک، پل پیروزی است و دلیل نام‌گذاری آن به دلیل پیروزی متفقین بود. طرح اجرای این پل در سال 1305 به تصویب رسید و از آنجایی که این پل راه ارتباطی بسیار مهمی بود و بنا بود که شمال و جنوب ایران به راحتی به هم ارتباط داشته باشند، برای ساخت آن از نیروهای خارجی متخصص استفاده شد. به همین دلیل ساخت آن را به یک شرکت دانمارکی به نام کامپساکس واگذار کردند. اهمیت این پل به اندازه‌ای است که بسیاری از تاریخ‌دانان و متخصصان معتقد بودند، چنانچه این پل ساخته نمی‌شد، ممکن بود نقشه جهان تغییر کند.
پل لاتیدان
اگر قصد دیدن طولانی‌ترین پل ایران را دارید، ما پل لاتیدان در استان هرمزگان را به شما معرفی می‌کنیم که خود یکی از پل های تاریخی ایران است. پل لاتیلدان بر روی رود کول در 50 کیلومتری غرب بندرعباس قرار گرفته و طولی حدود 800 متر دارد. برای اینکه بهتر طول این پل را درک کنید، باید اینطور بگوییم که این پل سه برابر طول سی و سه پل اصفهان است. اما خبر بد این است که بخش زیادی از این پل به دلیل سیلاب‌های فصلی تخریب شده و فقط 150 متر از سمت شرق، 270 متر از سمت غرب و 380 متر از بخش میانی آن باقی مانده است.
پل دختر
معرفی پل های تاریخی ایران و دیدن آنها اهمیت بسیار زیادی دارد؛ زیرا شما علاوه‌بر لذت بردن از مشاهده این مکان‌های تاریخی، با طراحی و نحوه ساخت آنها آشنا می‌شوید و پی می‌برید که در گذشته از چه مصالح و لوازمی برای ساخت این پل‌ها استفاده می‌شد. یکی از زیباترین آثار معماری در قرن هفتم هجری، پل دختر در 20 کیلومتری شهر میانه، شرق قافلانکوه و روی رود قزل اوزن است. این پل در واقع جزء اولین آثار باستانی ثبت شده ملی در ایران به شمار می‌آید. این پل بیش از 600 سال قدمت دارد اما زمان ساخت آن به طور دقیق مشخص نیست. البته برخی از کارشناسان، زمان ساخت آن را مربوط به دوره صفوی تخمین می‌زنند. پل دختر در زمان پهلوی به طور عمد توسط خرابکاران تخریب شد، به همین دلیل مردم محلی این پل را به نام پل شکسته می‌شناسند.
پل چالان چولان
در مسیر قدیمی دورود به خوزستان و اصفهان یک پل در دشت سیلاخور به نام پل چالان چولان قرار دارد که قدمت آن به زمان صفویه برمی‌گردد؛ البته اسکلت و بنای اصلی این پل مربوط به دوره ساسانی است. طول پل چالان چولان حدود 120 متر است که شش طاق چشمه آجری دارد. پایه‌های این پل به ارتفاع یک متر از سنگ و آجر تشکیل شده است. تا مدتی پیش، عبور و مرور خودروها از این پل انجام می‌گرفت، اما اخیرا پلی ساخته شده که مسیر رفت‌و‌آمد از این پل جدید صورت می‌گیرد.
پل کهنه کرمانشاه
پل کهنه کرمانشاه یکی از عجیب‌ترین و تاریخی‌ترین سازه‌ها و از پل های تاریخی ایران است که در دسته معدود پل های معلق باقی مانده در جهان قرار گرفته است. پل کرمانشاه یا پل قره سو در شرق شهر کرمانشاه وجود دارد و در دوره صفوی ساخته شده و در سال 1355 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. پل کهنه در کنار روستای مرادآباد و بر روی رودخانه قره سو قرار دارد. در گذشته این پل، محلی برای رفت و آمد عابرانی محسوب می‌شد که قصد داشتند وارد دروازه شهر شوند.
طول این پل 186 متر و 9 متر عرض است و به شکل شش ضلعی ساخته شده که در قسمت‌های داخلی آن از ملاط گچ و لاشه سنگ استفاده شده است. این پل از چوب و بنایی چوبی ساخته شده که به وسیله طناب‌ها از بالا به سمت رودخانه کشیده شده و به ترتیب از دو طرف رودخانه به هم چسبانده شده است. این ساختار عجیب به دلیل کمبود مواد ساختمانی در زمان ساخت و همچنین توانایی و تخصص معماران صفوی در ساخت پل‌های معلق، بسیار جذاب است. نقش این پل در تاریخ پل کهنه کرمانشاه نه تنها به عنوان یک محل عبور از رودخانه بلکه به عنوان یک جاذبه فرهنگی و تاریخی در منطقه معروف است.
این پل در گذشته نقش مهمی در ارتباطات و تجارت منطقه داشته و از آنجایی که به صورت معلق بوده، مسئولان محلی از آن برای ماندگاری و ایمنی اطمینان حاصل می‌کردند. وضعیت کنونی از زمان ساخت پل کهنه کرمانشاه، سال‌ها گذشته و این سازه با گذر زمان خراب شده است. با این حال، این پل همچنان برای بازدیدکنندگان جذاب است و نمایش توانمندی معماران و مهندسان ایران در زمینه‌ی ساخت سازه‌های پل معلق است. پل کهنه کرمانشاه نمادی از تاریخ و فرهنگ این منطقه است و می‌تواند بازدید از آن برای علاقه‌مندان به تاریخ و معماری جذاب باشد.
پل دزفول
پل دزفول یکی از قدیمی‌ترین پل‌های جهان است که البته با عنوان قدیمی ترین پل جهان نیز شناخته می‌شود. عمر این پل به دوره ساسانیان برمی‌گردد و بالغ بر 1700 سال قدمت دارد. پل دزفول در سال 260 میلادی به دستور شاپور اول ساسانی ساخته شد که برای احداث آن از 70 هزار نیروی اسیر رومی دربند ایرانیان استفاده شد. پل دزفول بر روی رودخانه دز قرار گرفته است و طولی به اندازه 370 متر و 9 متر عرض دارد. برای ساخت این پل از ساروج و آهک استفاده شده که البته در دوره صفوی و پهلوی چندین بار مورد بازسازی قرار گرفته اما پایه‌های آن همچنان کار دست دوره صفوی است و هیچگونه ترمیمی نداشته است.
با توجه به این اینکه بیش از 10 قرن از عمر این پل می‌گذرد، اما همچنان به عنوان راه ارتباطی و محل عبور و مرور خودروهای دزفول و اندیمشک است. پل دزفول در بخش مرکزی این شهر قرار گرفته و شرق و غرب این شهر را به هم وصل کرده است. مورخان بر این باورند یکی از منحصربفردترین آثار تاریخی در سراسر دنیا است که عمری چنین طولانی داشته و همچنان قابل استفاده است. چنانچه در شهر اهواز هستید و از مکان‌های دیدنی این شهر بازدید می‌کنید، اقامت در هتل پارس اهواز را به شما پیشنهاد می‌کنیم.
پل کشکان
یکی از قدیمی‌ترین پل های ایران که به مادر پل های ایران نیز شهرت دارد، پل کشکان واقع در استان لرستان است. قدمت این پل به دوره ساسانیان برمی‌گردد و بیشتر از 1400 سال از عمر آن می‌گذرد. پل کشکان به دستور ابونجم بدر ابن حسنویه ساخته شده و مدت زمان ساخت آن از سال 389 تا 399 به طول انجامید. پل کشکان بر روی رودخانه چگنی قرار گرفته و پایه‌هایی به مساحت 200 متر و ارتفاعی به اندازه یک ساختمان 12 طبقه دارد. در گذشته از این پل برای عبور و مرور مردم، کاروانان و چهارپایان استفاده می‌شد.
پل گاومیشان سند
در معرفی پل های تاریخی ایران می‌توان پل گاومیشان سند را مثال زد. این پل بر روی رود سیمره در جاده دره شهر قرار دارد. این پل در سال 1008 توسط حسین بزرگ، والی لرستان ساخته شده است. محل عبور رود سیمره از میان دو پایه این پل است که طاق آن نیز به مرور زمان شکسته اما دیگر چشمه‌های این پل در سلامت‌اند. این پل، طولی به اندازه 168 متر و عرض 8 متر دارد که در حدود 200 سال قبل در دوره صفوی و قاجار، توسط والی پشتکوه ترمیم شده است. در ساخت این پل از ترفند هوشمندانه‌ای استفاده شده است، چنانکه می‌بینید پایه‌های این پل بر روی صخره‌های اطراف رودخانه قرار گرفته که این کار، تماس آب و رطوبت رودخانه به پایه‌ها را به حداقل رسانده است.
سخن آخر
در این مقاله از معرفی پل های تاریخی ایران سعی کردیم که شما را با آثار تاریخی که به دلیل نوع طراحی و ساختشان، خود نوعی پدیده در زمان خود و حتی در حال حاضر به‌شمار می‌روند، آشنا کنیم. برای ساخت برخی از این پل‌ها از ترفندهای بسیار هوشمندانه‌ای استفاده شده که بعضی از آنها در حال حاضر قابل استفاده هستند. به همین دلیل پیشنهاد می‌کنیم که به دیدن این آثار تاریخی بروید و از نزدیک از مشاهده آنها لذت ببرید. آنگاه است که با دیدن آنها به دانش و تخصص معماران ایران گذشته پی می‌برید.
پرسش های متداول
چرا پل خواجو به نام خواجو نام‌گذاری شده است؟
پل خواجو به نام یکی از مشهورترین شاعران شیراز، نام‌گذاری شده است. او در دوره صفوی زندگی کرده و اهمیت فرهنگی و ادبی بالایی داشته است.
پل خواجو چه زمانی ساخته شد؟
این پل در قرن 17 میلادی تحت فرمان شاه عباس اول صفوی ساخته شد و به طور معمول برای رسیدن به مکان‌های مهم اصفهان مورد استفاده قرار می‌گرفت.
آیا پل‌های تاریخی ایران در فرهنگ مردم نقش مهمی داشته‌اند؟
بله، پل‌های تاریخی ایران نه تنها به‌عنوان ارتباطات حمل و نقل بلکه مکان‌هایی اجتماعی و فرهنگی بودند که در زندگی مردم نقش بزرگی ایفا کرده‌اند. این پل‌ها مکان‌هایی برای دیدار، گفتگو و اجرای هنرهای مختلف بوده‌اند چرا پل‌های تاریخی ایران در تاریخ مهم هستند.
