بازار تبریز

اطلاعات مفید برای بازدید از بازار بزرگ تبریز

بازار تاریخی بزرگ تبریز یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین بازارهای سرپوشیده در سطح ایران و قاره آسیا به‌ شمار می‌رود. گفته می‌شود بازار تبریز با مساحتی حدود یک کیلومتر مربع بزرگ‌‌ترین بازار سرپوشیده سنتی جهان است. این مکان در مرداد ماه سال ۱۳۸۹ خورشیدی به عنوان نخستین بازار جهان در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.

از بوی چرم تا نقش فرش در بازار تبریز

بازار تبریز بیش از هزار سال پیش بنا شد. درست زمانی که هنوز خبری از آبادی‌ها و آبادانی‌های امروزی نبود، در جلگه سرسبز تبریز که در مسیر جاده ابریشم قرار داشت، تجارت و داد و ستد رونق فراوانی پیدا کرد. بازار تبریز یکی از قطب‌های تجارت آن دوران بود و کالاهای بسیاری از این مسیر می‌گذشت. تاجران اروپایی از استانبول می‌گذشتند و وارد آذربایجان و سپس بازار تبریز می‌شدند. کالاهای خودشان را در بازار می‌فروختند و چیزهایی که نیاز داشتند می‌خریدند و به همراه می‌بردند. این بازار سرپوشیده که یک کیلومتر مربع مساحت دارد فقط مخصوص تجارت و داد و ستد نبوده است بلکه نمونه بارز یک جامعه کوچک شرقی و اسلامی بوده که زندگی در جای جای آن جریان داشته است.

اقامت در هتل پارس ائل گلی تبریز را از دست ندهید

اگر دوست دارید در مورد بزرگ‌ترین بازار سرپوشیده دنیا بدانید در ادامه این مطلب با ما همراه باشید.

معماری و تاریخچه بازار تبریز

بازار تبریز معماری خیره‌کننده‌ای دارد. هماهنگی طرح‌ها بی‌نظیر است. حجره‌ها و مغازه‌ها به شکلی متحد و زیبا در کنار هم قرار گرفته‌اند. طاق‌های بلند و گنبدهای زیبا چشم انسان را به دنبال خود تا انتهای هر راسته می‌کشانند. بنابر متون مورخین مختلف، بازار تبریز حدود قرن چهارم هجری قمری بنا شده است و به‌صورت مداوم به عنوان مرکز داد و ستد و تجارت از آن استفاده می‌شده است ولی زلزله ویرانگری حدود سیصد سال پیش رخ می‌دهد که تقریبا کل شهر تبریز را با خاک یکسان می‌کند. بازار تبریز هم مثل خیلی از ساختمان‌ها و عمارت‌های تاریخی دیگر در برابر خشم طبیعت تاب نمی‌آورد و تا حد زیادی تخریب می‌شود. پس از مدتی و در اواخر دوره زندیه و دوره قاجاریه این بازار به دست معماران هنرمند و کاربلد، بازسازی می‌شود و به روزهای اوجش برمی‌گردد.

طول و عرض بازار درست مناسب آب‌وهوای سرد تبریز ساخته شده است. عرض گذرهای بازار حدود چهار تا پنج متر و بلندی سقفش حدود پنج تا شش متر است. ارتفاع سقف به دلیل سرمای هوا، کوتاه‌تر ساخته شده است. هزارتوی دوست داشتنی بازار چهار ضلعی تبریز در داخل چهار ضلعی بزرگ‌تر یا همان هسته مرکزی شهر قرار گرفته است و از سمت شمال و جنوب به خیابان‌های مهم و پر ترددی می‌رسد و از سمت شرق و غرب نیز به ترتیب به مجموعه کاخ‌های ولیعهد‌نشین و همین‌طور مسجد جامع تبریز منتهی می‌شود. بازار تبریز بازارچه‌ها و راسته‌های زیادی را در دل خود جای داده است و 40 صنف مختلف در بیشتر از 5500 مغازه در حال کسب‌وکار هستند. راسته‌ها و تیمچه‌های مختلف بازار هر کدام مختص به صنف‌های مختلفی است که از صبح زود تا کمی پس از غروب خورشید مشغول به کار هستند.

حال‌ و هوای بازار تبریز

بازار تبریز به شکلی باور نکردنی بزرگ است. وقتی وارد بازار می‌شویم گویی سال‌ها به عقب برگشته‌ایم. اینجا خبری از فروشگاه‌های وسایل لوکس یا دیجیتال نیست ولی درعوض تا دل‌تان بخواهد حال‌وهوای سنتی و قدیمی در آن در جریان است. بیشترین مغازه‌هایی که در بازار می‌بینید فرش دستباف، محصولات چرمی، ادویه‌جات و گیاهان دارویی، آجیل، پارچه، طلا، شیشه و... می‌فروشند. در گوشه و کنار بازار بیش از 40 قهوه‌خانه و چای‌خانه وجود دارد و محلی است برای بازاریان و خریدارانی که دمی را به استراحت و نوشیدن چای و قهوه در آنجا می‌گذارنند. صبح‌ها، چرخی‌های بازار، سیب‌زمینی و تخم‌مرغ آبپز می‌فروشند که به‌عنوان صبحانه یا میان وعده گزینه‌های خوبی به حساب می‌آیند. در بازار تبریز ، رستوران و کبابی‌های قدیمی متعددی وجود دارند که یک بار چشیدن طعم غذاهایشان، برای همیشه نمک‌گیرتان می‌کند.

معرفی بازارها و بازارچه‌‌های تبریز

بازار امیر: بازاری که یکی از معروف‌ترین و پررونق‌ترین بازارهای تبریز است. این تیمچه مخصوص صنف طلا و جواهر است و قدمتی برابر با دوره قاجاریان دارد. بزرگ‌ترین گنبد آجری بازار در این‌جا قرار دارد که بسیار دیدنی و چشم‌نواز است.

بازار مظفریه: قالی‌های دستباف اینجا حرف اول را می‌زنند. قالی‌هایی با تار و پودی مرغوب و نقش‌هایی چشم‌نواز اما فرش‌های ماشینی جایی در این بازار ندارند و هرچه می‌بینید فقط و فقط هنر دست قالی بافان زیر دست و ماهر ایرانی است.

بازار صفی: بوی خوش ادویه‌جات و گیاهان دارویی این راسته بازار، هوش از سر هر بازدیدکننده‌ای می‌پراند. انواع گیاهان و ادویه‌های مختلف و حتی کمیاب را می‌توانید با بهترین کیفیت و مناسب‌ترین قیمت در این بازار پیدا کنید.

راسته بازار: از بزرگترین بازارچه‌های بازار بزرگ تبریز، راسته بازار است که تیمچه‌ها و سراهای متعددی در آن قرار دارند. در این راسته، انواع و اقسام اجناس مختلف به فروش می‌رسند. قدم زدن در این راسته‌ی تودرتو هم فال است و هم تماشا!

بازار یمنی دوز: در قدیم کفش‌هایی وجود داشتند که به یمنی معروف بودند و یک راسته از بازار تبریز نیز به دوخت و فروش این یمنی‌ها اختصاص داشت، به همین دلیل نام این بازار را، بازار یمنی دوز گذاشته‌اند. 

بازار کفاشان: چرم تبریز شهرت بی‌اندازه‌ای دارد. این راسته نیز مخصوص تولید و فروش انواع کفش‌های مرغوب و دست‌دوز است.

بازار شیشه‌گر خانه: این بازار در گذشته به فروش شیشه اختصاص داشت. امروز دیگر آن کارکرد گذشته خود را از دست داده است و مغازه‌هایش به فروش لوازم آرایشی و لوازم‌التحریر مشغول هستند.

بازار بلور فروشان: روزگاری مردم از همه جا برای خرید ظروف بلوری و شیشه‌ای به این بازارچه می‌آمدند و همان‌طور که از نامش پیداست، مخصوص فروش شیشه و بلور است.

مساجد اجزای جدا نشدنی بازار تبریز

بازار تبریز 29 مسجد دارد. همان‌طور که مذهب از گذشته جزئی جدا نشدنی از زندگی ایرانیان بوده است، بازار بدون مسجد هم به‌نوعی کامل نبوده است و بعد از ساخته شدن بازار به مرور زمان مسجدهای متعددی در گوشه و کنار آن ساخته شده‌اند. از بعضی از این مساجد اکنون جز ویرانه‌ای باقی نمانده است مثل مسجد حسن پادشاه ولی بیشتر آن‌ها امروز هم سرپا هستند و با معماری‌های زیبایی که دارند همچنان در جای‌جای بازار بزرگ می‌درخشند. مسجد جامع، مهم‌ترین آن‌ها است که در ضلع جنوبی بازار قرار دارد و کسبه برای نماز و عبادت از آن استفاده می‌کنند. از دیگر مسجدهای بزرگ و دیدنی بازار تبریز می‌توان به مسجد مقبره تبریز در بازار کفاشان، مسجد امام جمعه در نزدیکی مدرسه طالبیه، مسجد مولانا، مسجد سید علی آقا و... اشاره کرد.

زمزمه دانش‌آموزان در ساختمان‌های آجری قدیمی

همان‌طور که گفتیم بازار تبریز را می‌توان یک نمونه کوچک از جامعه شرقی و اسلامی دانست. بازار نه فقط محل کسب و کار کسبه، بلکه مکان زندگی آن‌ها بوده است. ایرانیان از قدیم به درس و علم نیز به اندازه تجارت اهمیت می‌دادند و مدارسی که در بازار تبریز دیده می‌شوند نیز گویای همین واقعیت هستند. مدارس بازار شهرت زیادی دارند و انسان‌های بزرگی نیز در این مدارس، تحصیل کرده‌اند مثل علامه جعفری، علامه امینی، علامه طباطبایی و... . این بزرگان روزگاری در مدرسه طالبیه که مشهورترین مدرسه بازار به‌شمار می‌رود درس خوانده‌اند و امروز هم طلاب علوم دینی در این مدرسه تحصیل و زندگی می‌کنند. مدرسه طالبیه با حوض آبی قدیمی و ساختمان آجری‌اش فضایی سنتی و دل‌نشین دارد و آرامشی عمیق را به بازدید کنندگان هدیه می‌دهد.

مدارس دیگری نیز در بازار وجود دارند که امروز همگی‌شان به عنوان مدارس علوم دینی استفاده می‌شوند. مدرسه صادقیه، حسن پادشاه، سفیران هدایت و... از آن جمله‌اند.

از موزه تا کاروانسرا و حمام

بازار تبریز شنیدنی و دیدنی کم ندارد. روزگاران زیادی به خود دیده است و دوران پادشاهی شاهان متعددی را زندگی کرده است. از میان راسته‌ها و دالان‌های آن که می‌گذری می‌توانی اسب سرکش خیالت را بین دیوارها و طاق‌های آجری رها کنی و تصویر روشن عاشقی‌ها، دردها، خنده‌ها و زندگی اهالی را از گذشته و شاید تا امروز بر در و دیوار آن ببینی. امکان ندارد در جایی این همه زیبایی و هماهنگی باشد و زندگی، قوی‌تر از هر چیزی در آن‌جا خودنمایی نکند. سراها، دالان‌ها، کاروانسراها، حمام‌ها، زورخانه و... همه گویای این واقعیت هستند وپیش چشم بازدیدکنندگان هر لحظه خودنمایی می‌کنند.

خاطرات دور و نزدیک بازار و بازاریان نیز امروزه در 5 موزه مختلف در بازار به نمایش گذاشته شده‌اند و عجیب حس‌وحال گذشته را تداعی می‌کنند.

گشت‌وگذار در بازار تبریز

اگر قصد سفر به تبریز را دارید باید یک روز کامل را برای گشت‌وگذار در بازار در نظر بگیرید. البته که یک روز برای لذت بردن از فضای دل‌نشین بازار و سر زدن به عمارت‌های تاریخی‌اش خیلی کم است ولی چشیدن یک قطره از این دریا هم غنیمت است. اگر بتوانید با راهنمایی یک فرد محلی و آشنا به محیط، بازارگردی کنید از هر نظر بهتر است و بدون هدر دادن حتی یک دقیقه، می‌توانید بخش‌های مهم این هزارتوی دوست‌داشتنی را کشف کنید.

بازاریان تبریز تا حد زیادی به اصول مذهبی و دینی پایبند هستند، بنابراین بهتر است تا جایی که می‌توانید به سبک و سیاق‌شان احترام بگذارید و در شان محیط و آداب آن‌جا رفتار کنید. همچنین دوربین را فراموش نکنید، حیف است ثبت زیبایی‌های این بازار دیدنی را از دست بدهید! پیشنهاد ما این است که حتما با دوربینتان به شکار لحظه‌های جذاب بازار تبریز بروید و از گشت‌وگذار در این بازار لذت ببرید.

کلام آخر

بازار تبریز پستی و بلندی بسیاری به خود دیده و فراز و فرودهای زیادی را تجربه کرده است. روزگاری ویران شده و دوباره مثل ققنوس از نیستی جان گرفته و سرپا شده است. بازاریان تا جایی که توانسته‌اند سنت‌ها، شکل و حال‌وهوای قدیمی بازار را حفظ کرده‌اند و مرمت و بازسازی را هم به همان سبک قدیمی انجام داده‌اند. فرش، کفش و کیف چرمی و سایر کالاهایی که در بازار تبریز تولید و فروخته می‌شوند کیفیت قابل قبولی دارند و همه این‌ها شکوه بازار تبریز را همچنان حفظ کرده است. اگر دوست دارید در سفر به تبریز با آدم‌های اصیل معاشرت کنید، کالاهای اصل بخرید و با رسوم و سنت‌های اهالی این شهر آشنا شوید، به بازاری که قلب تپنده تبریز است، بیایید و تمام این‌ها را از نزدیک لمس کنید.  
 

رزرو هتل لاله پارک تبریز 5 ستاره