باغ گیاه‌ شناسی تهران

باغ گیاه شناسی تهران یکی از مکان‌های بی‌نظیر و پرطرفدار برای علاقه‌مندان به دنیای طبیعت است. این باغ با مساحتی وسیع و مجموعه‌ای از گیاهان بومی و غیربومی از کشورهای مختلف، یک محیط عالی برای گردشگری، تحقیق و آموزش فراهم کرده است. با بیش از ۳۰۰۰ گونه گیاهی مختلف، باغ گیاه شناسی نه تنها مکانی مناسب برای تفریح و استراحت است، بلکه یک مرکز تحقیقاتی معتبر در زمینه علم گیاه‌شناسی نیز محسوب می‌شود. این مکان با فضای سبز وسیع، محیطی آرام و پر از رنگ‌های طبیعی است که می‌تواند لحظاتی فراموش‌نشدنی برای بازدیدکنندگان فراهم کند. در این مقاله، به باغ گیاه شناسی تهران کجاست و ویژگی‌ها و جذابیت‌های باغ گیاه شناسی تهران پرداخته و شما را با امکانات این مکان آشنا خواهیم کرد.

همه چیز درمورد باغ گیاه شناسی تهران

کلنگ اوّل تأسیس باغ گیاه شناسی ایران در سال‌های پیش از انقلاب زده شده است. در واقع بعد از اینکه بخشی از زمین‌های چیتگر واگذار شد، تصمیم می‌گیرند که از این منطقه برای ایجاد مکانی برای تحقیقات گیاه‌شناسی و فراهم آوردن انواع پوشش‌های گیاهی متنوع استفاده کنند. از سال 1348، کارشناسان ایرانی و بعضی همکاران غیرایرانی‌شان نقشۀ کامل این باغ را طراحی کردند. سال‌ها طول کشید تا بالاخره این باغ به بهره‌برداری رسید.

حالا تنها چندسالی است که این باغ، بازدیدکننده می‌پذیرد و علاوه‌بر نقش علمی و تحقیقاتی، جنبۀ گردشگری هم پیدا کرده است. باغ گیاه شناسی ملّی ایران با وسعت 145 هکتار در دامنۀ جنوبی رشته کوه البرز در زمین‌های چیتگر واقع در شمال غربی تهران قرار دارد. رویشگاه‌های متنوعی در این باغ ساخته شده است که هم رویشگاه‌های مربوط به ایران و هم رویشگاه‌های مهم جهان را دربر می‌گیرد. مجموعۀ بیمانند پوشش‌های گیاهی بومی و غیربومی که امکانات لازم برای پژوهش‌های محققان و دانشمندان گیاه‌شناس را فراهم می‌کند. 

در طراحی این باغ از باغ‌های ایرانی الهام گرفته شده است. از این رو، ابتدا یک میدان وسط باغ تعبیه شد و سپس چهار بلوار از چهار جهت آن کشیده شد. رویشگاه‌های ایرانی این باغ شامل رویشگاه‌های هیرکانی (جنگل های ناحیۀ خزر)، رویشگاه زاگرس، رویشگاه البرز جنوبی و رویشگاه ایرانی تورانی است. همچنین گل‌خانۀ شبیه‌سازی شدۀ مناطق جنوبی ایران، باغ پیازهای ایرانی، باغ میوه‌های بومی از دیگر قسمت‌های دیدنی باغ گیاه‌شناسی هستند.

 از رویشگاه‌های جهانی این باغ هم می‌توان به رویشگاه اروپا، چمن‌زارهای آمریکا، رویش‌گاه قفقاز، رویشگاه‌های هیمالیا، رویشگاه چین و ژاپن اشاره کرد. همان‌طور که گفته شد، باغ گیاه‌شناسی ایران از نظر علمی اهمیت فراوانی دارد. این باغ در کل خاورمیانه بی‌نظیر است. بسیاری از گونه‌های گیاهی در حال انقراض در این باغ پرورش داده می‌شوند.در واقع باغ گیاه‌شناسی ملی ایران به‌عنوان ذخیرۀ ژنتیکی گیاهان رو به انقراض عمل می‌کند. هر کس هم که علاقه‌مند به پرورش و نگهداری گونه‌ها باشد، می‌تواند با راهنمایی کارشناسان باغ، با قیمت مناسب بذر تهیه کند و در حفظ گیاهان کمیاب سهیم باشد. 

در باغ بزرگ گیاه شناسی تهران کلکسیون های موضوعی از گیاهان وجود دارد که برای انجام کارهای تحقیقاتی پژوهشگران بسیار مناسب است و به علاقه‌مندان در شناخت بیشتر گونه‌های گیاهی کمک می‌کند. همچنین در بخش گیاهان دارویی و صنعتی، گیاهانی که در زمینه‌های سلامت و دارو نقش مؤثری دارند، نگهداری و معرفی می‌شوند.

بخش قطعات آموزشی، نمایشی و همین‌طور باغِ صخره‌ای و گیاهان زینتی هم از دیگر قسمت‌های مهم و جذّاب باغ گیاه‌شناسی ملّی است. در باغ، بخشی هم به نام نگارخانۀ تصاویر باغ گردآوری شده که شامل تصاویری از همۀ چشم‌اندازهای گوناگون  در فصول چهارگانۀ سال و بخش‌های متنوع باغ گیاه‌شناسی است.

تحقیق در مورد روش‌های تکثیر گونه‌ها و ارزش هر گونه و زمانی که برای رشد صرف می‌کند، از جمله کارهایی است که پژوهشگران در بخش تحقیقاتی این باغ مشغول به آن هستند. باغ گیاه‌شناسی در عرض جغرافیایی 35 درجه و 41 دقیقۀ شمالی و طول 51 درجه و 19 دقیقه شرقی قرار گرفته و ارتفاع آن 1320 متر از سطح دریا است. در این باغ سه کوه که نمایندۀ کوه‌های زاگرس، البرز و هیمالیا هستند، 6 دریاچه و دو رودخانه ایجاد کرده‌اند. دو آبشار مصنوعی هم که از وسط صخره ها عبور می‌کنند، منظرۀ دل‌انگیزی را نمایش می‌دهند.

در باغ ملی گیاه شناسی موزۀ گیاهان خشک وجود دارد که اصطلاحاً به آن هرباریوم می‌گویند. بله، شاید خیلی برایتان عجیب باشد که گیاهان هم موزه داشته باشند اما همان‌طور که مثلا در موزۀ حیوانات سر و بدن حیوانات مُرده را به شیوه‌های مخصوصی نگهداری می‌کنند، در این موزه هم دانه‌ها و گیاهان خشک شده‌ای وجود دارند و می‌توان از آنها بازدید کرد.

همچنین جدیدترین کاری که در باغ موزه ملی گیاه شناسی تهران انجام شده، اضافه شدن موزه حشرات است. انواع حشرات خشک‌شده در این موزه وجود دارند که از نظر علم حشره‌شناسی بسیار اهمیت دارد. اگرچه که شاید خیلی از شما رابطۀ چندان خوبی با حشرات نداشته باشید! 

باغ گیاه شناسی تهران کجاست؟

همان‌طور که گفتیم آدرس باغ گیاه شناسی در شمال غربی تهران است. اگر ماشین شخصی دارید، کافی است از سمت اتوبان تهران – کرج بروید. بعد از اینکه دریاچه چیتگر را رد کردید، به خروجی پیکان شهر می‌رسید. از آنجا به شهرک سرو آزاد می‌روید و بعدش هم خیابان شهید گودرزی ( خیابان هشتم غربی) شما را  به بلوار باغ گیاه‌شناسی ملی ایران می‌برد.

اگر هم دلتان می‌خواهد برای اثبات طبیعت دوستیتان از وسایل نقلیۀ عمومی استفاده کنید، می‌توانید سوار مترو ایران خودرو شوید، به شهرک سرو آزاد و خیابان شهید گودرزی بروید و درنهایت به باغ ملی گیاه شناسی ایران برسید تا اوقات خوشی را برای خودتان رقم بزنید. در ادامه نقشۀ باغ گیاه شناسی را می-بینید. چنانچه از دیگر شهرهای ایران برای دیدن این جاذبه گردشگری به تهران می‌آیید، می‌توانید برای کامل کردن سفر خود یکی از هتل های تهران را برای اقامت خود رزرو کنید.

چرا باید به باغ گیاه شناسی بروید؟

باغ گیاه شناسی شهر تهران یکی از بهترین جاهای دیدنی تهران  است که شما می‌توانید با صرف کمترین زمان و هزینه، مجموعه‌ای از زیبایی‌های طبیعی ایران و جهان را یک‌جا تجربه کنید. هم‌چنین شما می‌توانید انواع گیاهان زینتی یا وحشی وپوشش‌های گیاهی را که فقط در مناطق سرد و خشک، گرم یا معتدل وجود دارند، از نزدیک ببینید و با انواع گیاهانی که در حال انقراض هستند، آشنا شوید.

آدرس باغ گیاه شناسی واقع در تهران خیلی جای دوری نیست، به‌ویژه اگر ساکن تهران هستید، به‌راحتی می‌بینید که در همین تهرانِ پُر از دود و دَم و ترافیک جایی است که می‌توانید چند ساعتی را به‌همراه عزیزانتان  از تنفس هوای پاک لذّت ببرید اگرچه برای کسانی که در شهرهای دیگر زندگی می‌کنند هم رفتن به باغ گیاه شناسی ملّی ایران در تهران، می‌تواند تجربۀ بی‌نظیری باشد.

بخش های مختلف و دیدنی باغ گیاه شناسی تهران

باغ گیاهشناسی تهران، شامل بخش‌های مختلفی است که در ادامه هریک از آنها را به‌طور کامل  توضیح می‌دهیم.

رویشگاه هیرکانی در باغ گیاه شناسی

از اولین بخش‌هایی که در باغ گیاهشناسی ساخته شده، رویشگاه  هیرکانی است. ایجاد این مجموعۀ گیاهی از سال 1351 شروع شد. انواع گیاهان علفی و چوبی مناطق جلگه‌ای و حتی ارتفاعات جنگلی خزر در اینجا جمع‌آوری شده‌ و نگهداری می‌شوند. شرایط آب‌و‌هوایی شمال ایران به خوبی در این بخش شبیه‌سازی شده است.

جالب است بدانید خاک این منطقه همان خاک حاصلخیزی است که از شمال کشور آورده شده و با ایجاد یک دریاچه، حال و هوای نواحی جلگه‌ای به این منطقه نفوذ کرده است. حتّی کلبه‌هایی با سقف شیب دار شبیه کلبه‌ها و خانه‌های شمالی ساخته شده است تا فضا چیزی از جنگل‌های شمال کم نداشته باشد.
حالا وقتی به این قسمت  باغ می‌روید خاطرات سفر به شمال را به یاد می‌آورید و کلی احساسات نوستالژیکی‌تان بیدار می‌شود.

طبق یک آماربرداری که در سال 1301 انجام شد، در این مجموعۀ رویشی 64 گونۀ درختی و درختچه‌ از 29 تیرۀ گیاهی وجود دارد. تعدادی از درخت‌ها از قبیل راش و بارانک در این باغ هستند که هنوز به سن بذردهی نرسیده‌اند و قابلیت تکثیر ندارند. پوشش گیاه انبوه این منطقه به‌خاطر گونه‌های گیاهی‌ است که به‌طور مرتب از طبیعت و جنگل‌های شمالی چون رشت ، به این بخش از باغ آورده شده است.
 

رویشگاه زاگرس در باغ گیاه شناسی در تهران

اگر هیچ‌وقت نتوانسته‌اید از کوه های زاگرس دیدن کنید، در این قسمت باغ گیاه‌شناسی ایران که عملیات احداثش در سال 1367 شروع شده است، می‌توانید حال و هوای آن منطقه را احساس کنید. این بخش که 3 هکتار از باغ را شامل می‌شود، به‌شکل تپه‌های ماهور است و حداکثر تا ده متر ارتفاع دارد. مجموعۀ رویشی زاگرس 42 گونۀ درختی و 30 گونۀ علفیِ منطقۀ زاگرس را شامل می‌شود. اصلی‌ترین گونه‌های گیاهی این بخش درختان بلوط است و هم‌چنین دیدن پوشش گیاهان زرشک و زغال اخته هم شما را ذوق زده خواهد کرد.

رویشگاه البرز در باغ زیبای گیاه شناسی تهران

از دامنۀ جنوبی کوه‌های البرز مرکزی بیش تر از 240 گونۀ گیاهی جمع‌آوری  و در این قسمتِ باغ گیاه‌شناسی ایران کاشته شده است. از این مقدار 235 گونه با شرایط محیطی وفق پیدا کرده‌اند. در این منطقه آبشار، چشمه و نهر و آبگیر و ... ساخته شده است تا کاملا از نظر شرایط محیطی برای رشد و تولید گیاهان مخصوصِ مناطق دامنه‌های البرز مناسب باشد. از جمله زیباترین و غنی‌ترین قسمت‌های باغ گیاه‌شناسی که حتما باید ببینید همین قسمت است. انتقال گیاهان به این منطقه 4 سال یعنی از سال 1383 تا سال 1387 طول کشیده است.

رویشگاه ایرانی تورانی در باغ بی نظیر گیاه شناسی تهران

بخش بزرگی از کشور شامل این نوع پوشش گیاهی می‌شود؛ از کوه‌های شمالی خراسان تا مناطق سیستان و از طرف غرب هم قسمت‌های شمال غربی و بخش‌های غربی رشته کوه زاگرس. در این منطقه از باغ گیاه‌‍‌شناسی ایران 23  گونه نگهداری می‌شود و یک دریاچۀ آب شور هم وجود دارد. اگر به دیدن جنگل هم علاقمندید، می‌توانید از پارک جنگلی چیتگر که در نزدیکی همین باغ قرار دارد، دیدن کرده و از بودن در این فضا لذت ببرید.

گلخانه جنوب ایران در باغ گیاه شناسی

ساخت این گل‌خانه در سال 1388 تمام شد. این بخش سه قسمت دارد. قسمت اول: نهال‌های درخت مانگو. قسمت دوم: که از نظر ارتفاع از دو قسمت دیگر بلندتر و نورگیرتر هم است، شامل گون‌های درختی جنوب ایران مثل نخل، کهور و شیشم و ... می‌شود. قسمت سوم: 3 باغچه است برای گیاهانی مثل نیلوفر درختی و درمان عقرب. این بخش از باغ گیاه‌شناسی هم به‌خصوص برای آنها که نمی‌توانند برای مسافرت به مناطق جنوبی هزینه کنند یا وقت کافی ندارند، می‌تواند جالب توجه باشد.

رویشگاه های اروپا،آمریکا، قفقاز، هیمالیا و چین و ژاپن در باغ گیاه شناسی

در بخش رویشگاه‌های جهانی، شما با پوشش‌های گیاهی مهم اقصی نقاط جهان که شاید هیچگاه فرصت دیدنشان را پیدا نکنید آشنا می‌شوید. در قسمت رویشگاه  چین و ژاپن گیاهی مثل بامبو را می‌بینید و با پل و آلاچیقی که به سبک شرق دور ساخته شده‌اند روبرو می‌شوید. آبشارهای کوچکی هم در این بخش ساخته شده که منظره را دیدنی‌تر کرده است.

در بخش رویشگاه اروپایی مهمان سرسبزی پوشش‌های گیاهی مدیترانه‌ای می‌شوید که با انواع گل‌ها و گیاهان این منطقه زینت داده شده و در بخش رویشی آمریکا جنگل‌های شمال آمریکا و گیاهان جنوب آمریکا را خواهید دید. تماشای آبشارهای مصنوعی این قسمت هم برای شما فرح‌بخش خواهند بود.
  

نکات مهم ورود به باغ گیاه شناسی تهران

• سعی کنید قبل از رفتن به باغ گیاه شناسی با مسئولان باغ تماس بگیرید و اطلاعات کافی را کسب کنید. حتماً در مورد تخفیف هایی که به مناسبت‌های مختلف داده می‌شود، بپرسید.
• شما از طریق این شماره‌ها :  44787297 و 44787595  می‌توانید با باغ گیاه شناسی ارتباط برقرار کنید. هم‌چنین برای هماهنگی در زمینه برگزاری مناسبت‌ها و مراسم مختلف در باغ گیاه‌شناسی لازم است با شمارۀ روابط عمومی باغ 44787290 تماس بگیرید.
• به ساعت دایر بودن باغ توجه کنید. شما فقط از ساعت 9 صبح الی 17 عصر فرصت دارید به باغ بروید.
• لباس مناسب فصل بپوشید و ترجیحاً یک دست لباس گرم همراهتان ببرید.
• همراه داشتن خوراکی و یک بطری آب معدنی به شما کمک می‌کند تا بتوانید با انرژی از تمام باغ دیدن کنید اما یادتان باشد که به هیچ‌وجه اجازه ندارید در باغ گیاه‌ شناسی بساط پیک نیک پهن کنید.
• دفترچه و خودکار برای یادداشت نکات جذاب فراموشتان نشود و این که تا می توانید از دیدنی های زیبای باغ عکس بگیرید.
• کفش پیاده روی مناسب بپوشید و لباس راحت به تن کنید چون قرار است حسابی بگردید.
• از مسیرهای مشخص شده توسط راهنماها بروید، هر سؤالی داشتید از آن ها بپرسید و تابلوهای راهنما را به دقت بخوانید. 
• وسط یک تفریح فرهنگی سیگار کشیدن را فراموش کنید.

سخن پایانی

لذت بردن از مواهب گوناگونی که در طبیعت وجود دارد روحیۀ انسان را عوض می کند و باعث شادی و نشاط می‌شود. از طرفی شناخت این سفرۀ وسیع نعمت باعث می‌شود که در مراقبت و نگهداری از آن کوشاتر باشیم. باغ گیاه شناسی تهران مکانی بسیار زیبا و دارای تنوع طبیعی از اقصی نقاط کشور و جهان است. با توجه به این که این باغ جزء ده باغ برتر دنیاست و کاملا در دسترس است، پیشنهاد می‌کنیم که دیدنش را از دست ندهید. چنانچه از دیگر شهرهای ایران برای دیدن این باغ بی‌بدیل به تهران می‌‌آیید، پیشنهاد می‌کنیم چند روزی را در یکی از هتل‌های این شهر مانند هتل اسپیناس پالاس تهران اقامت داشته باشید، تا در کنار مشاهده باغ گیاه‌ شناسی، از دیگر جاذبه‌های دیدنی این هم بازدید کنید.

سوالات متداول در مورد باغ گیاه شناسی تهران

1. باغ گیاه شناسی تهران کجاست؟

در دامنۀ جنوبی رشته کوه البرز در زمین‌های چیتگر واقع در شمال غربی تهران قرار دارد.

2. چه زمانی برای بازدید از باغ گیاه شناسی ملی ایران مناسب است؟

برای اینکه بتوانید این باغ را در اوج زیبایی خود ببینید، پیشنهاد می‌کنیم در فصل بهار به این باغ بروید.

3. کدام جاذبه دیدنی در نزدیکی باغ گیاه شناسی ملی وجود دارد؟

باغ وحش ارم، دریاچه چیتگر، پارک آبی اپارک و پارک جنگلی چیتگر.

4. رستوران‌های نزدیک به باغ گیاه شناسی کدامند؟

رستوران بام چیتگر، رستوران سروستان، رستوران گراند هتل و کبابی گلپایگانی.