جاهای دیدنی مریوان
مریوان یکی از شهرستان‌های استان کردستان است با قدمتی به اندازه یک قرن. شهرستانی کوهستانی که دشت و دریاچه و کوه را در کنار هم دارد. وجود این سه عنصر طبیعی به همراه یک پیشینه تاریخی کهن، چیزی نیست که گردشگران بتوانند از دیدن آن صرف نظر کنند. بهتر است شما نیز فرصت را از دست ندهید و در اولین فرصت ممکن، حتماً سری به این شهر و جاذبه های گردشگری مریوان زیبا بزنید. ما در این مقاله کوتاه، تمام جاذبه‌های گردشگری مریوان را معرفی می‌کنیم تا شما عزیزان بتوانید سفر پر و کاملی داشته باشید و هیچ گردشگاهی را از دست ندهید.
جاذبه های طبیعی مریوان
وسعت چشم‌اندازهای طبیعت مریوان آنچنان زیاد و متنوع است که نمی‌توان به همۀ آن‌ها پرداخت. بنابراین در این مطلب به چند نمونه از مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم. دریاچۀ زریوار: بی‌شک تاج درخشان عروس گوشه‌نشین ایران، دریاچۀ زریوار یا زریبار مریوان است. این دریاچه که به نظر بعضی کارشناسان، بزرگترین چشمۀ آب شیرین جهان است، در فاصلۀ 2 کیلومتری شمال غربی مریوان قرار گرفته و ارتفاعش از سطح دریا 285 متر است. چشم‌انداز خیره‌کنندۀ این دریاچه که جنگل‌های بلوط و مازو از شرق و غرب آن را احاطه کرده‌اند و در شمال و جنوبش دشت‌های سراپا سبز بیلو و مریوان قرار گرفته است روحتان را به پرواز وا می‌دارد.
1. دریاچه زریوار: اکثر مردم، مریوان را به دریاچه معروفش «زریوار» می‌شناسند. دریاچه زریوار یا زریبار بزرگترین دریاچه آب شیرین غرب کشور است که کمی مانده به مریوان – در قسمت غربی مریوان – قرار گرفته. آب دریاچه زریوار از طریق آب چشمه‌هایی که در اطراف آن می‌جوشند تأمین می‌شود و در زمستان‌ها به دلیل سرمای زیاد کردستان، اکثراً یخ زده است. اگر به این دریاچه زیبا در لیست جاذبه های گردشگری مریوان سری زدید، حتماً به پوشش گیاهی و زیست جانوری آن توجه کنید. هم‌چنین می‌توانید از روستای کوهستانی کانی سانان که در نزدیکی دریاچه زریوار قرار دارد نیز دیدن کنید. زیبایی‌های این روستا را در بخش‌های بعدی همین متن معرفی کرده‌ایم. افسانه‌های زیادی در مورد دریاچه زریوار گفته شده؛ شاید به این دلیل که هیچ رودخانه‌ای به این دریاچه نمی‌ریزد، مردم محلی آن را دریاچه‌ای افسانه‌ای دانسته‌اند و داستان‌های عجیبی برایش روایت کرده‌اند. شاید هم این داستان‌ها واقعیت‌هایی هستند که هنوز به اثبات نرسیده‌اند!
- افسانه نفرین درویش و شهر زیر آب: یکی از افسانه‌های دریاچه زریوار این است که درویشی از نزدیکی شهری عبور می‌کرده که توسط مأموران حاکم شهر، فیله قوس (برگرفته از واژه یونانی فیلیوپس؛ نام پدر اسکندر) دستگیر می‌شود و علاوه بر مأموران، مردم شهر نیز او و همراهانش را اذیت می‌کنند تا جاییکه فرزندش در شکم مادر سقط می‌شود. درویش از شهر فرار کرده و به کوهی پناه می‌برد. در آن کوه به راز و نیاز پرداخته و از خدا می‌خواهد که عدالت را اجرا کند. به این ترتیب آبی از زیر شهر می‌جوشد و تمام شهر به زیر آب می‌روند. افسانه‌ها میگویند این آب همان دریاچه زریوار است و اکنون شهری با مردم و حاکمی ظالم در زیر آن دفن شده‌اند.
- گنجی در زیر دریاچه: افسانه‌ای دیگر می‌گوید در زیر دریاچه گنجی مدفون شده و وظیفه دریاچه حفاظت از این گنج است و حتی نام زریوار نیز به همین دلیل از زر می‌آید. برخی هم می گویند این گنج همان شهر مدفون است که سالم و دست نخورده در زیر دریاچه باقی مانده.
2. اورامان: نخستین انسان‌هایی که در منطقه غرب ایران ساکن شدند، به زبان هورامی سخن می‌گفتند و نام منطقه محل زندگی خود را «اورامان» نام نهادند. اورامان قدیمی در حال حاضر در بخش‌هایی از عراق (حلبچه) و بخش اعظم آن نیز در شهرهای کردستان و کرمانشاه ایران قرار گرفته و از جاهای دیدنی مریوان محسوب می شود. این مردم نام کرتو یا کردو را برای خود انتخاب کرده بودند و شغلشان دامداری بود. اکنون روستای کوچکی هنوز به همین نام اورامان یا هورامان در نزدیکی مریوان وجود دارد که به خاطر زیبایی‌های طبیعی، آب و هوای مطلوب، کوهستان‌های جنگلی، دره‌های عمیق و رودخانه‌های زیادی که دارد -و در نهایت همه با هم یکی شده و رودخانه سیروان را تشکیل می‌دهند- گردشگران زیادی را به سمت خود می‌کشاند. هم‌چنین در انتهای جاده آسفالته این روستا یک آرامگاه قدیمی وجود دارد که مدفن «پیر شالیار» از مریدان شیخ عبدالقادر گیلانی است. مردم کراماتی مانند شفا دادن دختر کر و لال شاه بخارا را به وی نسبت می‌دهند. گفته می‌شود که شاه به همین دلیل دخترش را به عقد پیر شالیار در می‌آورد. امروزه نیز به مناسب سالگرد عروسی پیر شالیار، هر سال در وسط زمستان، مراسمی سه روزه (از چهارشنبه تا جمعه) در این آرامگاه برگزار می‌شود که در آن قربانی صورت می‌گیرد، آش می‌پزند و مردم به شب نشینی، دف زنی، رقص عرفانی، جشن، دعا، بحث‌های مذهبی-عرفانی و صحبت در مورد پیر شالیار می‌پردازند. برای رفتن به این روستان باید وارد جاده مریوان-سنندج بشوید. 15 کیلومتر مانده به سنندج (از سمت سنندج به مریوان) اگر از خروجی پاوه خارج شوید و مسیر را ادامه دهید، خروجی جاده اورامان را نیز خواهید دید.
3. دشت بیلو: همان طور که گفتیم، مریوان با وجود اینکه یک منطقه کوهستانی محسوب می‌شود، دارای دشتی است که با کوه‌ها و جنگل محصور شده. این دشت سرسبز، چشمه‌های زیادی هم دارد؛ بنابراین با بازدید از دشت بیلو با یک تیر چند نشان بزنید و یک طبیعت گردی کامل و پربار داشته باشید. اهالی محلی و مردم منطقه نیز روزهای تعطیلشان را در این تفرجگاه سرسبز و خوش آب و هوا می‌گذرانند؛ پس اگر ترجیح می‌دهد در سکوت یک دشت زیبا با خودتان خلوت کنید، پیشنهاد می‌کنم یکی از روزهای وسط هفته را به این منظور انتخاب کنید.
4. روستای مازی بن: روستای مازی بن به خاطر گل‌های لاله‌اش معروف است که در فصل بهار می‌رویند. این روستا در فصل بهار به دشتی پر از گل می‌ماند.
5. اطراف سد گاران: سد گاران بر روی روخانه گاران ساخته شده. اطراف آن یک محیط جنگلی بسیار زیباست که حتماً پیشنهاد می‌کنم در سفرتان به مریوان بازدید از آن را از دست ندهید. برای رفتن به اطراف سد گاران باید به جاده مریوان-سقز بروید. در این مسیر آبشارهای زیبایی نیز وجود دارد و در کل جاده زیبایی است. اگر دقت کرده باشید در بقیه بخش‌های همین نوشته نیز از ابنیه تاریخی و سایر دیدنی‌های این جاده بسیار گفته‌ایم.
6. ارتفاعات چهل چشمه: چهل چشمه نام رشته کوهی است با تعداد زیادی قله و ارتفاعی نزدیک به 3140 متر (نسبت به سطح دریا). ارتفاعات چهل چشمه در شمال شرقی شهر مریوان قرار دارند و شامل قله‌هایی مانند قله شاه‌نشین (که در بخش قله ایمام در مورد آن بیشتر توضیح خواهیم داد)، کانی میران، افراسیاب و چندین قله دیگر است. برخی از این کوه‌ها جنگلی و برخی دیگر سنگی هستند و در کنار هم زیبایی بی نظیری را تشکیل داده‌اند که دیدن آن خالی از لطف نیست.
جاذبه های گردشگری مریوان
علاوه بر جذابیت‌های طبیعی یادشده، مریوان اماکن تفریحی مخصوص به خودش را دارد که بسیاری از مردم و حتی اهالی خود روستا، تعطیلات خود را در آنجا می‌گذرانند. اگر به مریوان سفر می‌کنید بد نیست به این جاذبه‌های تفریحی نیز سری بزنید.
1. منطقه تفریحی قمچیان: اگر اهل طبیعت گردی و کوهنوردی هستید، منطقه تفریحی قمچیان مخصوص شماست. برای رفتن به قمچیان باید از جاده مریوان به سمت سقز بروید. این منطقه به خاطر پوشش گیاهی خیلی زیبایی که دارد معروف شده است. گیاهان خوراکی و دارویی نیز در منطقه قمچیان می‌رویند که اگر بشناسید می‌توانید استفاده کنید.
2. روستای کانی سانان: یکی از جاذبه‌های گردشگری مریوان، روستای کانی سانان است. برای رفتن به این روستان باید از سمت غرب مریوان به اندازه 7 کیلومتر خارج شوید تا به روستا برسید. همان طور که پیش‌تر نیز گفته شد، این روستا به دریاچه زریوار نزدیک است. کانی سانان در واقع یک روستای کوهستانی است و خانه‌هایش مانند خانه‌های روستای کندوان بر روی دامنه کوه و بالای سر یکدیگر ساخته شده‌اند. دلیل تبدیل شدن این روستای مریوان به یکی از جاذبه‌های گردشگری نیز همین سبک ساخت خانه‌هاست. جالب است بدانید قدمت این روستا از قدمت مریوان 50 سال بیشتر است؛ یعنی این روستا یکی از جاذبه های گردشگری مریوان است که 150 سال قدمت دارد و اولین ساکنان آن سه خانواده دامدار بوده‌اند.
3. تفرجگاه ملاقوبی: تفرجگاه ملاقوبی، مکانی است در کنار جاده مریوان به سنندج. در اطراف این تفرجگاه روستاهای برقلعه، هجرت و سیاناو را می‌توانید ببینید. این تفرجگاه به دلیل زیبایی طبیعی، چشمه‌های متعدد و پوشش گیاهی جنگل مانندی که دارد مورد توجه بسیاری از گردشگران قرار می‌گیرد و تبدیل به یکی از جاذبه‌های گردشگری مریوان شده است. تفرجگاه ملاقوبی علاوه بر اینکه یک منطقه گردشگری و توریستی محسوب می‌شود، یک مکان مذهبی و زیارتگاه نیز هست. در واقع، ملاقوبی مدفن فردی به همین نام است که بسیار مورد احترام مردم بوده و هنوز بسیار از مردم برای زیارت مدفن این فرد محترم به ملاقوبی می‌آیند.
4. جاده دور دریاچه: منظور از جاده دور دریاچه، جاده‌ای است که دورتادور دریاچه زریوار کشیده شده. همان طور که گفته شد، آب دریاچه زریوار از چشمه‌های اطراف آن تأمین می‌شود و طبیعی است که هرجا چشمه‌ای باشد روستایی نیز هست. در اطراف جاده دور دریاچه نیز شش روستای سرسبز با چشمه‌های خنک وجود دارد که باعث زیبایی این جاده شده‌اند.
5. مجتمع پارک ساحلی زریوار: پارک ساحلی زریوار همان طور که از نامش پیداست در ساحل دریاچه زریوار ساخته شده و مشتمل بر سه بخش است: پارک شهری، پارک ساحلی و مجموعه پذیرایی و اقامتی که بر روی تپه مجاور دریاچه قرار دارد و مشرف به آن است. این پارک ساحلی، تنها تفرجگاهی است که به دست مسئولان مریوان ساخته شده؛ سایر جاذبه‌های گردشگری مریوان همگی یا جاذبه‌های خدادادی طبیعی هستند و یا به واسطه قدمت صد ساله مریوان، جزء آثار باستانی محسوب می‌شوند.
مراکز خرید و بازارهای مریوان
در هر گردشی و به خصوص در هر سفری، از خرید نمی‌توان گذشت! اتفاقاً شهرستان مریوان یکی از معروف‌ترین بازارهای کشور را دارد به طوری که بسیاری از گردشگران با هدف خرید از بازارهای معروف مریوان به این شهر سفر می‌کنند. به دلیل مرزی بودن این شهرستان، بازارهایش مملو از کالاهای خارجی است. البته بازاری را نمی‌توان یافت که صنایع دستی کشور خودمان در آن یافت نشود؛ بنابراین برای خرید سوغاتی نیز، بازارچه مرزی مریوان، جای مناسبی محسوب می‌شود.
1. بازارچه مرزی مریوان: بازارچه مرزی مریوان، 15 کیلومتر از شهر فاصله دارد و به دلیل بزرگ بودن و متنوع بودن محصولات آن، توصیه می‌کنیم یک روز کامل را برای گشت و گذار در آن اختصاص دهید. در این بازار هر آنچه که بخواهید، از پوشاک گرفته تا زیورآلات، صنایع دستی و وسایل منزل را می‌توان یافت.
2. بازار اورامی ها: یکی از بازارهای معروف آن که در داخل شهر واقع شده، بازاری سرپوشیده است به نام اورامی ها.
سوغاتی های معروف مریوان
بهترین سوغاتی که از شهر مریوان می‌توانید برای اقوام و دوستان تان بخرید، عسل طبیعی آن است. مریوان به خاطر کوهستانی بودن و سرسبزی آن عسل‌های طبیعی خوبی دارد که در اکثر مغازه‌های داخل شهر نیز می‌توانید آن را تهیه کنید. از دیگر سوغاتی‌های مریوان می‌توان به گیوه، شال‌های دستباف و محصولات چوبی دست ساز اشاره کرد.
جاذبه های تاریخی مریوان
قبل از اینکه شهری به نام مریوان به وجود بیاید، این مکان به دلیل نزدیک بودن به مرز عثمانی یکی از نقاط حساس کشور محسوب می‌شد. به همین دلیل به دستور ناصرالدین شاه قاجار (به سال 1282 قمری) یک قلعه نظامی جهت محافظت از مرزها احداث شد. بعدها روستایی در کنار این قلعه احداث شد که مریوان نام گرفت. بدون شک شهری که بیش از صد سال قدمت دارد می‌تواند مقصد مناسبی برای علاقه مندان به تاریخ و ابنیه تاریخی باشد.
اگر از جنوب شرقی مریوان خارج شوید و به اندازه 3 کیلومتر پیش بروید با سه ساختمان نزدیک هم بر فراز کوه سرسبزی به نام کوه ایمام (به صورت امام یا ئیمام نیز نوشته می‌شود) مواجه می‌شود. این بناها مشتمل بر یک مسجد و دو قلعه است که بسیار پیش‌تر از شهر مریوان ساخته‌شده و نزدیک پنج قرن قدمت دارد؛ به‌طوری‌که در سده اول سال 1000 قمری، آبادی مهمی محسوب می‌شده. وقتی دستور ساخت قلعه بر روی این کوه صادر شد، هم‌زمان ساخت مسجد نیز صورت گرفت. مسجد قلعه مریوان را با آجرهای پخته‌شده ساخته‌اند؛ به همین دلیل قرمزرنگ بوده و به مسجد سرخ مشهور است. در زمان‌های قدیم، مسجدها دارای حجره‌هایی بودند که اقامتگاه مسافران و پناهندگان بوده. مدتی بعد از ساخت مسجد سرخ مریوان، از حجره‌های آن برای تدریس استفاده شد و بسیاری از دانشمندان معروف در آن تحصیل و تدریس کردند. در مقابل این مسجد یک گورستان قدیمی نیز قرار دارد.
قلعه شاه‌نشین نسبت به مسجد در مکان مرتفع‌تری ساخته شده بود. از زیباترین قسمت‌های این قلعه می‌توان به بهارخواب بزرگ ساروجی آن اشاره کرد (ساروج ملاتی قدیمی است بسیار مستحکم) که مشرف به دریاچه زریوار و دشت مریوان است. پیشنهاد می کنیم حتما از جاذبه های گردشگری مریوان دیدن کنید. کمی پایین‌تر از قلعه شاه‌نشین نیز یک آب‌انبار قدیمی جهت تأمین آب قلعه وجود داشته که البته اکنون چیز زیادی از آن باقی نمانده است. ساختمان سوم، یک زندان بوده که آن را در بلندترین نقطه کوه ساخته بودند تا زندانیان نتوانند فرار کنند. این قلعه در طول سالیان متمادی بارها به دلایلی چون زلزله، حمله دشمنان یا شورش‌های محلی، ویران و دوباره بازسازی شده تا اینکه سلیمان خان، والی اردلان از سوی شاه صفی آن را ویران کرد و مردمش را به منطقه دیگری فرستاد. خوشبختانه این قلعه تاریخی در سال 1390 ثبت ملی شد؛ هرچند هنوز سازمان میراث و گردشگری در مورد آن اقدامی نکرده است.
پل تاریخی گاران در زمان ساسانیان، برای ارتباط دادن دو منطقه اسلام دشت و گاران این پل احداث شد. در دوران صفویه که شهرستان مریوان به وجود آمده بود و این مناطق جزئی از مریوان بودند، از این پل برای ارتباط بین سنندج و مریوان استفاده می‌شد. البته در حال حاضر وسط پل تخریب شده و استفاده‌ای ندارد. اما به‌عنوان یک اثر تاریخی به ثبت ملی رسیده. در ساخت این پل نیز مانند بسیاری از ابنیه قدیمی ایران از سنگ، آجر و ملات ساروج استفاده شده است. هم‌چنین مانند سایر پل‌های تاریخی ایران دارای طاق‌هایی است که در مورد پل تاریخی گاران، تعداد آن پنج طاق است. برای بازدید از این پل تاریخی شهرستان مریوان باید از جاده مریوان-سقز در قسمت شمال شرقی مریوان، 12 کیلومتر به سمت سقز حرکت کنید. اگر به خاطر داشته باشید گفتیم منطقه تفریحی قمچیان نیز در جاده مریوان-سقز قرار دارد؛ به همین خاطر پیشنهاد می‌کنیم در مسیر رفتن به پل گاران از منطقه قمچیان نیز دیدن کنید.
