بازار تهران

اطلاعات کامل در مورد بازار تهران

کتاب سرگذشت بازار بزرگ تهران شاید یکی از جذابترین کتب منتشر شده در باب تاریخ و سرگذشت بازار بزرگ تهران است. این کتاب از گونه جدیدی برای روایت تاریخ بهره میگیرد و آن تاریخ شفاهی است. در این مقاله قصد نداریم صرفاً یک کتاب درباره تاریخ بازار تهران معرفی کنیم. بلکه میخواهیم نگاهی گذرا به گوشه ای از تاریخ این بازار بیاندازیم.

درباره نحوه و زمان ساخت بازار دو روایت را میتوان یافت یکی آنکه در زمان ناصرالدین شاه این بازار ساخته شده و دیگری ساخت آن را به دوران شاه تهماسب صفوی نسبت میدهد. سفرنامه ای از سر توماس هربرد در سال 1108 قمری موجود است که در آن بازار تهران نیز توصیف شده است. با توجه به این سفر نامه میتوان اینگونه دریافت که بازار در زمان صفویان بصورت بدون سقف ساخته شده و احتمالاً مسقف کردن بازار در دوران ناصرالدین شاه توسط یک معمار فرانسوی انجام شده است.

درباره نحوه تکمیل بازار توسط پادشاهان دوران قاجار هم اختلافاتی در اسناد تاریخی مشاهده می‌گردد. عده ای پادشاهان قاجار را در تکمیل بازار دخیل میدانند و عده ای دیگر وقف زمین و خانه توسط مردم و بازاریان به قصد توسعه تجارت را عامل تکمیل بازار بر می‌شمارند. با توجه به سبک معماری بازار احتمال آنکه معماران ناشی بازار را ساخته باشند نیست. و گمان میرود که این معماری ها به دستور پادشاهان قاجار و توسط معماران خارجی و یا استادکاران داخلی ماهر ساخته شده باشد.

مترو و دسترسی های بازار تهران

امروزه برای دسترسی به بازار اغلب از متروی پانزده خرداد استفاده می شود. بازار خیابان ناصر خسرو جزئی از ساختار اصلی بازار تهران نیست. ولی با توجه به بافت سنتی و نزدیکی آن به بازار اصلی تهران همواره جزئی از این بازار قلمداد میشود. البته نباید فراموش کرد که تفاوت های معماری در این دو بازار کاملاً مشهود است. که نشان می‌دهد بازار خیابان ناصر خسرو بیشتر یک بازار ساخته مردم برای کاسبی و بهره از شلوغی و ازدحام جمعیت بازار بزرگ تهران بوده است.

با توجه به آنکه مقصد شما کدام بخش از بازار باشد میتوانید از هر یک از دو ایستگاه متروی نامبرده برای دسترسی به بازار استفاده کنید. متروی امام خمینی به بازار ناصر خسرو نزدیک تر است و متروی پانزده خرداد در شمال بازار اصلی تهران قرار دارد و با چند دقیقه پیاده روی میتوان از آنجا به بازار اصلی راه یافت.همچنین ایستگاه مترو خیام برای دسترسی به بخش جنوبی بازار مسیر بهتری محسوب میشود.

ساعت کار بازار بزرگ تهران :

همه روزه از شنبه تا چهارشنبه :  از ساعت 9 تا 17  بخش های داخلی بازار و از ساعت 9 تا 19 بازار رضا و بخش های خارجی بازار در حال فعالیت هستند.

روز پنج شنبه : از ساعت 9 تا 2 بعداز ظهر بخش های داخلی بازار و تا ساعت 17 بازار رضا و بخش های خارجی بازار

روز جمعه : داخل بازار بسته است و تنها بخش های خارجی و پاساژ های منتهی به خیابان اصلی بازار در حال فعالیت هستند. (این ساعت ها برای ایام پیک چون عید گاها ساعت بیشتری خواهد بود. )

راهنما : چی رو از کجا بخرم، لیستی از پاساژ ها و مراکز خرید انواع محصولات و اجناس در تهران : بهترین راهنما مراکز خرید تهران

چند مورد از مهم ترین بخش های بازار بزرگ تهران

با توجه به میزان بازدید فراوان از بازار تهران در خیابان های منتهی به بازار نیز در دوره های مختلف تاریخی بازارهایی شکل گرفته است. نمونه آن را میتوان در جنوب بازار در خیابان مولوی مشاهده کرد. این خیابان در طول تاریخ رفته رفته تبدیل به یک بازار عمده فروشی مهم گشت و امروزه بعنوان یکی از بازارهای مهم تهران شناخته می شود.

در جنوب بازار تهران گذرگاهی به نام لوطی صالح قرار دارد. این گذرگاه را محل تولد لوطی صالح میدانند. درباره اینکه این لوطی دقیقاً که بوده و چه کرده که تاریخ ساز شده مطالب زیادی آمده است. آنچه که با اطمینان میتوان گفت این است که در دورانی از تاریخ، زمانی که قاجارها قدرت کنترل نظم پایتخت را از دست دادند، مردم لاجرم خود دست به ابتکار برای کنترل نظم کوچه و خیابان و بازار زدند. اینگونه بود که فرهنگ لوطی ها شکل گرفت و رفته رفته ارتقاء یافت.

برخی از این لوطی ها با توجه به کارهایی که انجام داده اند معروف گشته اند. شهرت لوطی صالح به مرام و جوانمردی و دستگیری از ضعفا بوده است. فرهنگ لوطی گری در دوران رضا شاه با توجه به قحطی های سراسری در مملکت با یک رشد چشمگیر روبرو شد. با کم شدن سهمیه آرد نانوایان و در دسترس نبودن نان در زمان جنگ جهانی دوم، بخشی از بدنه بازار دست به کار شدند تا با اندک سرمایه خود مردم را از این فقر نجات دهند و اینگونه بود که لوطی ها شهرت و محبوبیت خود را بین مردم بیشتر کردند.

اما این برای شاه مملکت ناخوشایند بود و دستور داد که سازمانهای اطلاعاتی آن دوره کسانی را تربیت و یا استخدام کنند تا این شهرت را خدشه دار کنند. اما مردم فریب این عده را نخوردند و لوطی و لات در فرهنگ ایران همواره از هم سوا بوده و هرگز این دو قشر در یک ظرف جمع نشدند.

بازار چهارسوق 

بازار چهارسوق از مجموعه های بازار بزرگ تهران است که تغییرات معماری آن کمتر از بخش های دیگر بوده و همچنان می‌توان در گوشه گوشه آن تاریخ این بازار را مشاهده کرد. چهار سوق دارای گچ بری های تاریخی بسیار زیبایی می‌باشد. بازار چهار سوق به عنوان یک اثر ملی ثبت گردیده است که امیدواریم این موضوع باعث شود که توجه ویژه ای به مرمت این بازار صورت گیرد.

لباس فروشی های بازار

 هر بیننده‌ای که برای بار اول به بازار تهران برود و بدون شناخت بازار بخواهد درون تک بازارها قدمی بزند متوجه دو چیز می‌شود. بازار بسیار تو در تو ساخته شده و گذرگا ههای آن به کوچه های تنگ قدیمی تهران می‌مانند. دوم آنکه فروش انواع لباس زنانه در بازار رونق زیادی دارد. شاید بتوان گفت از هر 10 فروشگاهی که در بازار به فروش لباس مشغول هستند 8 تای آنها لباس زنانه و 2 تا لباس مردانه می‌فروشند.

دلیل این امر هم روشن است. بازار تهران از قدیم محلی برای خرید های عمده بازارهای دیگر کشور بوده است. و میزان خرید البسه زنانه از البسه خانگی تا البسه مهمانی جشن بسیار بالاست و این امر موجب شده است که بازار تهران نیز از این خواست بازار تبعیت کند. همچنین برای هر خرید و هر نوع لباسی که مد نظر داشته باشید محدوده‌ای از بازار برای صنفی مشخص دسته بندی شده. از شلوار گرفته تا لباس های زنانه ، تا شال و روسری محدوده ای خاص را به خود اختصاص داده اند. 

اغذیه و خوراک در بازار

جدا از ساندویچ فروشی‌هایی که در اقصی نقاط بازار سبز شده‌اند، هنوز هم می‌توان فروشگاه هایی را یافت که به فروش محصولات غذایی سنتی ایرانی مشغولند. در ابتدا و انتهای بازار میتوان سراغ این فروشگاه‌ها را گرفت.
 

مسجد جامع بازار تهران

در قلب بازار تهران یکی از قدیمی‌ترین بناهای تاریخی تهران قرار دارد. مسجد جامع تهران قدمتی 1000 ساله دارد. درباره شبستان ایت اله شاه آبادی گفته شده است که قدمت سازه آن به 700 سال پیش باز می‌گردد. بخش‌های گرمخانه مسجد قدمت کمتری دارند و حدود 400 تا 500 سال قبل ساخته شده‌اند. این گونه به نظر می‌رسد که مسجد جامع تهران به یک باره ساخته نشده است و بخش‌های مختلف آن نیز در طول تاریخ مرتب مرمت و بازسازی گشته اند و بدین ترتیب نمی‌توان تاریخ دقیق ساخت آن را محاسبه کرد.

اهمیت سیاسی تاریخی مسجد: مسجد جامع یکی از محل‌هایی بود که امامان جمعه آن برای شکل گیری انقلاب کبیر ایران تلاش کردند. روشنگری ائمه جمعه این مسجد در طرفداری بازاریان از امام خمینی تاثیر بسیاری داشت و باعث شد که بازار به عنوان حامی سنتی روحانیت شناخته شود. بزرگ ترین و عظیم ترین گنجینه قرآن دنیا در مسجد جامع تهران گردآوری شده است.

این کتابخانه حدود2600 متر زیربنا دارد و سالن مطالعه ی آن 900 متر مربع است. کتابخانه در سه طبقه، حدود 40 هزار کتاب مختلف را در خود جای داده است و از ساعت 8 صبح تا 12 ظهر برای مطالعه پژوهشگران و علاقمندان باز میباشد. مسجد جامع در جنوب خیابان پانزده خرداد قرار دارد این مسجد دارای سه درب ورود از غرب، شمال شرق و جنوب شرق است. درب اصلی مسجد از سمت خیابان پانزده خرداد و پله نوروزخان قابل دسترسی است.

طلافروشی در بازار بزرگ تهران

از قدیم الایام تا کنون طلافروشان بزرگی در بازار تهران فعال بوده اند. برخی از این طلافروشان بر روی شمش های طلا انگ میزدند. انگ زدن بر روی شمش طلا به معنی حک کردن نام طلافروش بر روی شمش است. اینکار به منظور اطمینان خریدار از کیفیت طلای خریداری شده صورت میگرفت.

امروزه با وجود انواع فاکتور و غیره همچنان انگ زدن بر روی شمش های طلا رایج است. کافیست که یک لحظه به نکته ای که در اینکار قرار دارد توجه کنید. نام شخص روی طلا است که اصالت طلا را تعیین می کند. اعتباری بیش از طلا داشتن، قطعاً آسان بدست نیامده است و حاصل سالیان سال نان حلال خوردن و عدم غش در معامله است.

بازار زرگرها

قدیمیترین بازار طلا و جواهر ایران است که در خیابان پانزده خرداد نرسیده به سبزه میدان قرار دارد. این بازار به دلیل قیمت مناسب شهرتی سرتاسری در ایران دارد و خانواده ها در مناسبت های مختلف برای خرید طلا و جواهر به این بازار مراجعه می کنند.

امروزه میتوان انواع طلا از طلای سفید تا  طلای زرد را در این بازار یافت در ضمن کالاهای زینتی مانند ساعت طلا با مارک های معروف را از این بازار میتوان به قیمتی بسیار مناسب تهیه کرد. اجرت ساخت طلا در این بازار بسیار مقرون به صرفه است.حال که قصد خرید طلا از تهران را دارید نمونه جواهرات سلطنتی ایران را اینجا ببینید. 

خرید ظروف و چینی آلات

تیمچه حجاب الدوله قطعاً یکی از بازارهایی است که قیمت بسیار مناسبی دارد. در این تیمچه(حیاطی که در اطراف آن دکان یا حجره و یا اتاق قرار دارد) انواع ظروف و لوازم آشپزخانه را میتوان یافت. بسیاری از زوج های جوان برای خرید جهیزیه به این بازار مراجعه می کنند. تنوع بالا و قیمت مناسب این بازار از دلایل اصلی توجه مشتریان به این بازار میباشد.  اگر بدنبال لوازمی مانند تلویزیون و جاروبرقی و ... هستید بهتراست بجای بازار بزرگ تهران سری به سه راه امین حضور بزنید.

لوازم آرایش در کوچه مروی

کوچه مروی، کوچه‌ای است شرقی-غربی که از سمت غرب از خیابان ناصرخسرو مقابل شمس العماره شروع شده و به خیابان پامنار منتهی می شود. کوچه مروی محلی است که عراقی ها (معاودین، ایرانیانی که در زمان رضا شاه از  شدت قحطی به عراق فرار کردند و در زمان محمد رضا شاه توسط صدام حسین به ایران بازگردانده شدند) در آن فعالیت اقتصادی بسیاری دارند.

کوچه مروی محلی برای خرید عمده لوازم آرایشی و بهداشتی است. در کوچه مروی علاوه بر لوازم آرایشی، بهداشتی انواع چای و قهوه نیز به فروش می رسد. چند فروشگاه نیز در این بازار به پخش عمده اسباب بازی مشغول هستند. کوچه مروی در خیابان ناصر خسرو فاصله یکسانی از ایستگاه متروی امام خمینی و پانزده خرداد دارد و میتوان از ماشین دودی و درشکه برای تردد در این مسیر نیز استفاده کرد که قطعاً خالی از لطف نیست.

جذابیت‌ها و مشکلات بازار بزرگ در تهران

با گسترش جمعیت شهر ها و افزایش خرید از بازار تهران و ساختار سنتی و عدم امکان برقراری برخی از امکانات یک فروشگاه مدرن مانند سیستم اطفاء حریق گاه و بیگاه شاهد حادثه در بازار تهران هستیم. هم اکنون اگر به بازار بروید در تیمچه های مختلف می توانید شاهد سیم کشی های لانه کبوتری مغازه ها و دکان ها باشید که خود گرمای زیادی را تولید و در تابستان خطر حریق را افزایش می‌دهد. شهرداری تهران سالیان سال است که تلاش می کند بازار تهران را به سیستم های جدید مجهز کند ولی این مهم بدون معاونت و همکاری کسبه این بازار ناممکن گردیده است.

بازار قدیم با تمام آن سقف های گچ بری شده و دالان های تنگ خود جذبه و شکوه خاص خود را دارد و قطعاً هر بیننده ای برای ساعت ها می‌تواند در این بازار به گشت و گذار بپردازد ولی کافیست که به بازار آشنا نباشید و ساعت ها خود را در حال چرخ زدن به دور خود ببینید.

عدم قرار دادن راهنما در بخش های مناسب در بازار و تو در تو بودن ساختار خود بازار، خارج شدن برخی از دکان ها از فعالیت اصلی راسته خود و فروش کالاهای نامرتبط به آن راسته همگی دست در دست هم داده  تا مشتری و مخاطبی که بازار را به خوبی نشناسد بعد از ساعتی گشت زدن خود را خسته و درمانده یافته و ترجیح دهد عطای قیمت پایین بازار را به لقاء سردرگمی آن ببخشد و از جای دیگری کالای مد نظر خود را تهیه کند.

کلام پایانی

اگر برای خرید از بازار تهران مجبور به ماندن در پایتخت شدید بهتر است برای رفع این خستگی با کمی هزینه در یکی از بهترین هتل‌های نزدیک بازار بزرگ اقامت کنید؛ فاصله هتل فردوسی تهران تا بازار ، 3/3 کیلومتر است و حدودا 17 دقیقه زمان نیاز دارید تا به مقصد برسید.