سفر به مشهد تنها زیارت و دعا نیست؛ تجربهای از عطر زعفران، درخشش فیروزه، طعم زرشک و مهارت دستان هنرمندان خراسانی نیز است. در این شهر مقدس، هر گوشهای یادگاری برای خرید دارد از بازار رضا که پر از رنگ و عطر و شور زندگی است، تا کارگاههای صنایعدستی که حاصل ذوق و عشق مردم مشهد را به نمایش میگذارند.
سوغات مشهد، مجموعهای از اصالت، هنر و طعم است. از زعفران مرغوب و نقل و نباتهای شیرین گرفته تا قالیهای دستباف، فیروزههای درخشان و هرکارههای سنگی، هر یک بخشی از هویت فرهنگی این شهر را بازتاب میدهد. خرید سوغات در مشهد، نه فقط خرید یک کالا بلکه لمس بخشی از روح و فرهنگ خراسان است.
در این مقاله از رهینو، با مشهورترین سوغات خوراکی و صنایعدستی مشهد، بازارها و مراکز خرید معتبر و راهنمای انتخاب بهترین سوغاتیها آشنا میشویم؛ تا سفرتان به پایتخت معنوی ایران، خاطرهای ماندگارتر شود.
سوغاتی مشهد چیست؟
مشهد از جمله شهرهایی است که در تمامی فصول سال میزبان گردشگران و مسافران بسیاری از سراسر ایران و جهان بهویژه کشورهای مسلمان است. حال شور و شوق خرید سوغاتی پس از گشتوگذار در این شهر و زیارت حرم مطهر امام هشتم (ع)، حال و هوای دلنشینی دارد. لیست سوغاتی های مشهد هم مانند سایر شهرهای کشور به دو نوع سوغات خوراکی و صنایع دستی تقسیمبندی میشود. از مهمترین سوغات خوراکی مشهد میتوان به زعفران، زرشک، نقل و نبات، شیرینی مشهدی، خشکبار، ادویه، آبنات زنجبیلی و در سالهای اخیر یک نوع شیرینی جیلیبیلی اشاره کرد. صنایع سنگی (هرکاره تراشی، گارنت، در کوهی یا کوارتز)، مهر و سجاده، عطر، انگشتر و زیورآلات و گلیمبافی از مشهورترین سوغات صنایع دستی مشهد است که طرفداران خاص خود را دارد.
اگر به دنبال اقامتگاهی هستید که علاوه بر قیمت مناسب، موقعیت مکانی ایدهآلی برای دسترسی به حرم و بازارهای معروف مشهد داشته باشد، هتل آپارتمان النا مشهد گزینهای عالی محسوب میشود. این هتل با قرارگیری در نزدیکی حرم و فاصله کوتاه تا بازار رضا و خیابانهای اصلی شهر، امکان خرید آسان سوغات و دسترسی سریع به جاذبههای گردشگری را برای شما فراهم میکند. اقامت در هتل آپارتمان النا مشهد به شما این فرصت را میدهد تا پس از خرید سوغات محبوب مشهد، در فضایی آرام، تمیز و مجهز استراحت کرده و خاطرهای خوش از سفر زیارتی و تفریحی خود به مشهد مقدس بسازید.
بیشتر بخوانید: غذاهای محلی مشهد؛ لیست کامل غذاهای اصیل مشهدی
شیرینی ها و سوغاتی مشهد
شیرینیهای سنتی مشهد بخشی از هویت خوراکی این شهر محسوب میشوند. کماچ، قطاب مشهدی، نان برنجی، سوهان عسلی و نان قندی از جمله معروفترین آنها هستند. این شیرینیها معمولاً با زعفران، هل، دارچین و مغزهایی چون بادام یا پسته تهیه میشوند و طعمی اصیل و ماندگار دارند. بسیاری از این شیرینیها در کارگاههای کوچک سنتی اطراف حرم تولید میشوند و بهدلیل ماندگاری بالا، گزینهای مناسب برای خرید بهعنوان سوغات به شمار میآیند.
زعفران مشهد
زعفران مشهد، که به «طلای سرخ ایران» شهرت دارد، یکی از ارزشمندترین و محبوبترین سوغاتی مشهد است. کیفیت بالای زعفران خراسان بهدلیل شرایط آبوهوایی خاص منطقه و مهارت کشاورزان آن شناخته میشود. زعفران مشهد با رنگی درخشان، عطری دلانگیز و طعمی بینظیر، در پخت بسیاری از غذاها، شیرینیها و نوشیدنیهای ایرانی بهکار میرود. این محصول ارزشمند علاوه بر بازار داخلی، به کشورهای مختلف صادر میشود و یکی از نمادهای افتخارآمیز خراسان به شمار میآید. بسیاری از زائران حرم امام رضا (ع) خرید زعفران مشهد را بهعنوان یادگاری اصیل از سفر خود فراموش نمیکنند
زرشک
زرشک، دیگر سوغات ارزشمند خراسان است که در بازارهای مشهد جایگاه ویژهای دارد. این میوهی ریز و قرمز رنگ با طعم ترش و مطبوع، در تهیهی غذاهای ایرانی مانند زرشکپلو با مرغ و انواع دسرها استفاده میشود. زرشک مشهدی سرشار از ویتامین C و آنتیاکسیدان است و به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک میکند. زرشکهای پفکی و دانهاناری از مرغوبترین نوع زرشکهای منطقهی خراسان جنوبی هستند که در فروشگاههای مشهد بهصورت بستهبندیشده عرضه میشوند. ترکیب زرشک و زعفران در سوغات مشهد، طعمی اصیل و ماندگار از فرهنگ خراسان را تداعی میکند.
هنوز برای ماندن در مشهد تصمیم نگرفتید؟ پیشنهاد ما رزرو هتل اصفهانی مشهد با قیمت مناسب است.
نقل و نبات مشهد
نبات مشهدی یکی از سنتیترین و شناختهشدهترین سوغاتی مشهد است که از دیرباز در سفرهی ایرانیان حضور دارد. این شیرینی خوشرنگ و بلورین معمولاً از شکر و زعفران تهیه میشود و در کنار چای طعمی آرامبخش ایجاد میکند. در بازار مشهد، انواع نبات شاخهای، چوبی و پودر شده عرضه میشود. نقلهای زعفرانی، گلمحمدی و هلدار نیز از دیگر سوغاتیهای محبوب هستند که بهویژه در مراسم مذهبی و جشنها کاربرد دارند. استفاده از زعفران مرغوب و عطر طبیعی گلها، نقل و نبات مشهد را به یکی از محبوبترین هدایا برای زائران و گردشگران تبدیل کرده است.
شکر پنیر
شکر پنیر، یکی از شیرینیهای سنتی و سادهی خراسان است که طعم شیرین و بافت لطیف آن شهرت دارد. این خوراکی از ترکیب شکر، آب و اسانسهای طبیعی مانند هل، زعفران یا گلمحمدی تهیه میشود و در اندازههای کوچک و رنگهای متنوع عرضه میگردد. شکر پنیر مشهدی بهدلیل ماندگاری بالا و طعم دلنشین، انتخابی عالی برای سوغات است. این شیرینی بیشتر در بازار رضا و مغازههای اطراف حرم مطهر امام رضا (ع) فروخته میشود و با چای ایرانی ترکیب فوقالعادهای ایجاد میکند.
برای اقامت در شهر مشهد و دیدن جاذبه های گردشگری میتوانید از گزینه های با قیمت مناسب تری مانند مهمانپذیر هلیا مشهد استفاده نمایید
آبنبات زنجبیلی
آبنبات زنجبیلی از جمله سوغاتیهای خاص مشهد است که علاوه بر طعم شیرین، مزهای تند و گرم نیز دارد. ترکیب شکر و زنجبیل تازه در تهیهی این شیرینی، طعمی متفاوت و دلپذیر ایجاد میکند. این آبنبات بهدلیل خواص دارویی زنجبیل، برای تقویت سیستم ایمنی بدن و کاهش خستگی بسیار مفید است. گردشگرانی که به دنبال سوغاتی خاصتر از خوراکیهای سنتی هستند، معمولاً آبنبات زنجبیلی را انتخاب میکنند.
جیلی بیلی
جیلی بیلی یا همان آبنباتهای ژلهای رنگارنگ، یکی از سوغاتیهای مدرنتر مشهد است که بهویژه در میان کودکان و نوجوانان محبوبیت زیادی دارد. این خوراکیهای کوچک و خوشرنگ در طعمهای میوهای مختلف تولید میشوند و ظاهر جذابی دارند. هرچند جیلی بیلی برخلاف سایر سوغاتیهای سنتی، ریشه تاریخی ندارد، اما بهدلیل بستهبندی شاد و قیمت مناسب، بهعنوان هدیهای ساده و شیرین از سفر مشهد شناخته میشود.
شیرینی مشهدی
و اما شیرینی مشهدی را همه از گذشتههای دور بهویژه در ایام نوروز میشناسیم. شیرینیهای خوشمزه کوچک که بافت نرم و طعم بینظیر مربای وسطش آن را بینظیر کرده است. مردم مشهد این شیرینی را با کره، روغن جامد، پودر قند، وانیل، زرده تخممرغ، شهد یا عسل، شیر، آرد، مارمالاد، ژله، پودر پسته، پودر نارگیل و شکلات تهیه میکنند. شروع قیمت شیرینی مشهدی با توجه به کیفیت و میزان مواد استفاده شده از کیلویی 25 هزارتومان است.
ادویه هفت قلم
ادویه هفتقلم یکی از سوغاتیهای معطر و خاص مشهد است که از ترکیب چند نوع ادویه ایرانی تهیه میشود. در ترکیب این ادویه معمولاً زردچوبه، فلفل سیاه، دارچین، زنجبیل، زیره، هل و میخک استفاده میشود. این ادویه با عطر قوی و طعم متعادل، برای طبخ بسیاری از غذاهای ایرانی بهویژه خورشتها و پلوها کاربرد دارد. کیفیت بالای مواد اولیه در بازار مشهد باعث شده ادویه هفتقلم این شهر به یکی از پرطرفدارترین سوغاتیهای خوراکی تبدیل شود. علاوه بر طعمدهی، خواص دارویی و ضدالتهابی ادویهها نیز باعث محبوبیت آن در میان مسافران شده است.
خشکبار، برگه آلو و میوه خشک
خشکبار و میوههای خشک از سالمترین و مقویترین سوغاتیهای مشهد محسوب میشوند. آلو، آلو بخارا، زردآلو، قیسی، توت خشک، انجیر و کشمش از پرطرفدارترین محصولات این دسته هستند. خشکبار مشهد بهصورت سنتی و بدون مواد افزودنی تهیه میشود و طعمی طبیعی و ملس دارد. این محصولات هم برای میانوعده و هم برای پذیرایی گزینهای مناسب به شمار میآیند. برگههای آلو و زردآلو بهویژه میان گردشگران محبوباند و علاوه بر خوشطعمی، برای هضم غذا نیز مفید شناخته میشوند. خرید خشکبار تازه از بازار رضا و مراکز خرید محلی، تجربهای لذتبخش و اصیل از سفر به مشهد رقم میزند.
چلغوز و آجیل مشهدی
چلغوز یکی از آجیلیهای خاص و ارزشمند مشهد است که کمتر در سایر شهرها یافت میشود. این دانهی خوشطعم و پرانرژی از خانوادهی کاجهاست و طعمی کرهای و ملایم دارد. چلغوز در کنار مغزهایی مانند پسته، بادام، فندق و کشمش، ترکیب اصلی آجیل مشهدی را تشکیل میدهد. آجیل مشهدی بهدلیل کیفیت بالا، تازگی و طعم عالی، یکی از پرطرفدارترین سوغاتیها در میان زائران و گردشگران است. بسیاری از مغازههای اطراف حرم و بازار مرکزی مشهد، بستهبندیهای متنوعی از آجیل مخصوص خراسان را عرضه میکنند که هدیهای خوشمزه و ارزشمند از سفر به این شهر محسوب میشود.
ترشی مشهدی
ترشی مشهدی یکی از خوراکیهای خاص و خوشطعم خراسان است که با ترکیبی از سبزیهای محلی، زعفران، سیر، فلفل، گلپر و ادویههای مخصوص تهیه میشود. این ترشی بهدلیل رنگ زیبا، طعم تند و عطر قوی خود در میان دوستداران غذاهای ایرانی محبوبیت بالایی دارد. بسیاری از خانوادههای مشهدی هنوز هم ترشی را بهصورت خانگی و با دستورهای سنتی درست میکنند. ترشی مشهدی معمولاً در کنار غذاهای گوشتی و برنجی سرو میشود و طعم غذا را دلپذیرتر میسازد. خرید این ترشی از بازارهای قدیمی مانند بازار رضا، یکی از خاطرهانگیزترین بخشهای سفر به مشهد به شمار میآید.
پرفروش ترین صنایع دستی مشهد
اما تمام سوغاتیهای مشهد خوراکی نیستند. این شهر مذهبی و تاریخی با هنرمندانی توانمند، صنایعدستی متنوع و ارزشمندی را عرضه میکند که تلفیقی از ذوق، مهارت و اصالت فرهنگی ایرانی است. در ادامه با محبوبترین صنایعدستی مشهد آشنا میشویم.
مهر و سجاده
مشهد بهعنوان پایتخت مذهبی ایران، یکی از مراکز اصلی تولید مهر و سجاده است. بیشتر زائران پس از زیارت بارگاه امام رضا (ع)، مهر و سجاده را بهعنوان یادگاری معنوی با خود به همراه میبرند. سجادههای مشهد در طرحها و جنسهای مختلف از جمله مخمل، ترمه و پارچههای زربافت تولید میشوند و اغلب با نقوش اسلیمی و رنگهای آرامشبخش تزئین میگردند. مهرهای سنگی و سفالی نیز با طرحهای مذهبی، از پرطرفدارترین صنایعدستی این شهر به شمار میآیند.
زیورآلات فیروزه
زیورآلات فیروزهای یکی از شناختهشدهترین سوغاتیهای مشهد است. نزدیکی این شهر به نیشابور، که معادن فیروزهی آن شهرت جهانی دارد، موجب شده زیورآلات فیروزه در مشهد رونق فراوانی داشته باشد. انگشترها، گردنبندها و دستبندهای فیروزهای نهتنها از نظر زیبایی چشمنوازند بلکه بهدلیل خواص درمانی و انرژیبخش این سنگ نیز محبوبیت زیادی دارند. هنرمندان مشهدی با تلفیق فیروزه در نقره و طلا، زیورآلاتی میسازند که هم اصیل و هم مدرن به نظر میرسند.
هرکاره تراشی
هنر هرکارهتراشی یکی از قدیمیترین صنایعدستی مشهد است که بیشتر در منطقهی کوهسنگی رواج دارد. در این هنر، سنگهای سیاه و مقاوم کوهستانی با دست تراشیده میشوند تا به شکل دیگ، هاون، لیوان یا کاسه درآیند. ظروف سنگی یا همان هرکارهها علاوه بر زیبایی، کاربردی نیز هستند و حرارت را بهخوبی نگه میدارند. به همین دلیل از آنها برای پخت خورشتها و غذاهای سنتی ایرانی استفاده میشود.
پوستین دوزی
پوستیندوزی از صنایعدستی قدیمی و پرارزش مشهد به شمار میآید. در این هنر، چرم یا پوست حیوانات بهصورت طبیعی دباغی و با دوختهای تزیینی و نقوش سنتی تزئین میشود. محصولات حاصل از این هنر شامل جلیقه، پالتو، زیرانداز، کلاه و لباسهای سنتی است. ترکیب دوخت ظریف با رنگآمیزی سنتی، جلوهای خاص و اصیل به هر اثر میبخشد. پوستیندوزی مشهد از گذشته تاکنون نمادی از مهارت و هنر ایرانی به شمار رفته است.
قالی بافی و تابلو فرش مشهد
قالیبافی از مهمترین هنرهای دستی خراسان است و قالیهای مشهد در سراسر جهان شهرت دارند. طرحهای متنوع با رنگهای زنده و بافت ظریف از ویژگیهای قالی مشهدی است. تابلوفرشهای دستباف نیز در سالهای اخیر به یکی از محبوبترین صنایعدستی مشهد تبدیل شدهاند. این آثار زیبا، نتیجهی ساعتها کار هنرمندانی است که با عشق و مهارت تار و پود را در هم میتنند و اثری ماندگار خلق میکنند.
گلیم بافی
گلیمبافی یکی از هنرهای اصیل ایرانی است که در مشهد نیز با سبک و نقوش خاص خود رواج دارد. گلیمهای مشهدی معمولاً با استفاده از نخهای پشمی طبیعی و رنگهای گیاهی بافته میشوند و طرحهای هندسی و سنتی زیبایی دارند. بسیاری از خانوادههای هنرمند مشهدی با فروش گلیمهای دستباف خود در بازارهای محلی امرار معاش میکنند. این گلیمها هم برای استفاده روزمره و هم برای دکوراسیون منازل کاربرد دارند.
سماورسازی
سماورسازی از صنایع قدیمی و پرپیشینه مشهد است که ریشه در دوران افشاریه دارد. پس از ورود سماور از روسیه، هنرمندان ایرانی در مشهد این هنر را بهصورت بومی درآوردند. سماورهای تولیدی مشهد با ظرافت و دقت بالا ساخته میشوند و علاوه بر کارکرد روزمره، جنبهی تزئینی نیز دارند. طرحهای سنتی و بدنهی فلزی درخشان، سماور مشهدی را به سوغاتی اصیل و ماندگار تبدیل کرده است.
ارغوان بافی
ارغوانبافی هنری ظریف و بومی است که با استفاده از شاخههای درختچهی ارغوان انجام میشود. هنرمندان مشهدی این شاخههای انعطافپذیر را بهصورت دستی میبافند و محصولات متنوعی مانند سبد، کیف، زیرانداز و وسایل تزئینی خلق میکنند. گیاه ارغوان بهطور طبیعی در منطقهی طرقبه و شاندیز میروید و مواد اولیهی اصلی این هنر را فراهم میکند. رنگ طبیعی چوب ارغوان و فرم دستساز محصولات، جلوهای خاص به این آثار میبخشد.
تولیدات نمدی
نمدمالی از هنرهای کهن ایرانی است که در مشهد نیز همچنان زنده و فعال است. در این هنر، الیاف پشم گوسفند با فشار، رطوبت و حرارت بهصورت یکپارچه به شکل پارچهی ضخیم درمیآید. از نمد برای ساخت محصولات متنوعی مانند کلاه، زیرانداز، کیف، لباس سنتی و تزئینات استفاده میشود. نمدهای تولیدشده در مشهد بهدلیل کیفیت بالای پشم و طرحهای سنتی، در میان گردشگران و دوستداران صنایعدستی محبوبیت فراوانی دارند.
تابلوهای نقره
تابلوهای نقرهکاریشده از نفیسترین صنایعدستی مشهد به شمار میآیند. هنرمندان مشهدی با حکاکی و قلمزنی روی ورقهای نقره، آثار هنری چشمنوازی خلق میکنند که شامل طرحهای گل و مرغ، مناظر طبیعی، اشعار خوشنویسی و نقوش ایرانی است. این تابلوها علاوه بر زیبایی بصری، نمادی از هنر اصیل ایرانی و دقت دست هنرمندان خراسانی هستند. تابلوهای نقره در میان علاقهمندان به سوغاتیهای فاخر و ماندگار، جایگاه ویژهای دارند.
سوغات مشهد را از کجا بخریم؟
مشهد بهعنوان یکی از پرمسافرترین شهرهای ایران، بازارها و مراکز خرید متنوعی دارد که در آنها میتوانید انواع سوغات خوراکی و صنایعدستی را تهیه کنید. در ادامه با معروفترین بازارها و مراکز خرید مشهد آشنا میشویم.
- بازار رضا : بازار رضا مشهورترین بازار سنتی مشهد و از اصلیترین مراکز خرید سوغات این شهر است. این بازار دو طبقه دارد؛ طبقهی اول به فروش زعفران، زرشک، نبات، ادویه، خشکبار و انواع خوراکیهای محلی اختصاص دارد و در طبقهی دوم میتوانید صنایعدستی، مهر و سجاده، فیروزه، عقیق و زیورآلات خریداری کنید. نزدیکی بازار رضا به حرم مطهر امام رضا (ع) باعث شده این مکان همیشه شلوغ و پررونق باشد.
- بازار سپاد : بازار سپاد یکی از بزرگترین مراکز تجاری شمال شرق مشهد است که در مجموعهای وسیع از فروشگاهها و غرفهها، انواع پوشاک، کیف و کفش، سوغات خوراکی، خشکبار و لوازم خانگی عرضه میشود. قیمتهای متنوع و تنوع اجناس، این بازار را به گزینهای مناسب برای خرید خانوادگی تبدیل کرده است.
- بازار روسهای مشهد (بازار حکیم) : این بازار قدیمی در خیابان امام خمینی مشهد قرار دارد و بهدلیل حضور تجار روسی در سالهای گذشته، به بازار روسها شهرت یافته است. امروزه در بازار حکیم میتوانید اجناس متنوعی از جمله پارچه، ادویه، سوغات محلی و صنایعدستی پیدا کنید. فضای سنتی و حالوهوای قدیمی این بازار برای بسیاری از گردشگران جذاب است.
- مرکز خرید الماس شرق : الماس شرق یکی از مدرنترین مراکز خرید مشهد است که در منطقه سپاد واقع شده و معماری چشمگیری دارد. در این مرکز خرید علاوه بر فروشگاههای پوشاک و لوازم لوکس، غرفههایی مخصوص سوغات مشهد مانند زعفران، زرشک و صنایعدستی نیز وجود دارد. مجتمع الماس شرق همچنین دارای شهر بازی، فودکورت و آکواریوم بزرگ است و یکی از مقاصد تفریحی خانوادگی به شمار میآید.
- مرکز خرید پروما : مرکز خرید پروما در میدان جانباز قرار دارد و یکی از مراکز خرید محبوب زائران و اهالی مشهد است. این مجموعه شامل فروشگاههای زنجیرهای، فروشگاههای سوغات مشهد، پوشاک، عطاریها و فروشگاههای صنایعدستی است. محیط تمیز و آرام این مرکز خرید، تجربهای دلپذیر از خرید سوغات فراهم میکند.
- مرکز خرید فردوسی : مرکز خرید فردوسی از مراکز اقتصادیتر مشهد محسوب میشود و تنوع اجناس در آن بسیار بالاست. در این مجتمع میتوانید انواع سوغات مشهد، لباس، کیف، کفش و لوازم خانگی را با قیمت مناسب تهیه کنید. دسترسی آسان و موقعیت مرکزی این مرکز خرید، آن را به گزینهای مناسب برای خرید روزمره و سوغات تبدیل کرده است.
سوغات مشهد؛ یادگار سفر به پایتخت معنوی ایران
مشهد شهری است که در کنار حالوهوای زیارتی، تجربهای غنی از فرهنگ، هنر و طعمهای اصیل ایرانی را در دل خود جای داده است. از زعفران و زرشک گرفته تا صنایعدستی ارزشمند چون فیروزه، هرکاره و قالی مشهدی، همه نشان از ذوق و اصالت مردم خراسان دارند. خرید سوغات در مشهد فقط تهیهی یک یادگاری نیست، بلکه لمس بخشی از فرهنگ و تاریخ این شهر است.
بازار رضا بهعنوان معروفترین مرکز خرید سوغات مشهد، مقصد نخست بیشتر گردشگران محسوب میشود. در کنار آن، بازار سپاد، بازار حکیم، مرکز خرید الماس شرق و پروما نیز مجموعهای کامل از سوغات خوراکی و صنایعدستی را در اختیار مسافران قرار میدهند. چه به دنبال زعفران اصل باشید، چه زیورآلات فیروزهای یا صنایعدستی فاخر، در مشهد میتوانید آن را با بهترین کیفیت پیدا کنید.
در نهایت، سفر به مشهد بدون خرید سوغات از این شهر معنای کاملی نخواهد داشت. هر یادگاری از مشهد، از عطر زعفران گرفته تا درخشش سنگ فیروزه، یادآور لحظات ناب زیارت و مهماننوازی مردم خراسان خواهد بود.
