کاخ عالی قاپو اصفهان

کاخ عالی قاپو اصفهان کجاست

معماری عمارت عالی قاپو در نوع خود جالب و شگفت‌انگیز است. این بنا از دو قسمت جدا از هم ساخته شده است. قسمت جلوی ساختمان که به ورودی شناخته می‌شود و عمارت عالی قاپو اصفهان. برای ورود به کاخ باید از قسمت جلویی عمارت بگذریم. این بخش از ساختمان اصلی جلوتر ساخته شده و ورودی ساختمان هم در آن قرار دارد. در بالای مدخل ایوانی مشاهده می‌شود که از سه طرف باز است. تاق جناغی، درها، تاق‌نماهای کوچک و... از دیگر قسمت‌های مدخل است. با عبور از دهلیز به عمارت اصلی کاخ عالی قاپو اصفهان می‌رسیم.

عمارت اصلی که متشکل از 6 طبقه است. دو سکوی سنگی در دو طرف در ورودی ساختمان و یک کتیبه برفراز آن مشاهده می‌کنید. می‌رسیم به کرباس با سقفی بلند که بعد از ورودی قرار دارد. در کرباس در دیگری که مقابل در ورودی است قرار دارد و به حیاط پشتی منتهی می‌شود. اتاق‌هایی که در کرباس مشاهده می‌کنید، به عنوان ادارات دولتی مورد استفاده قرار می‌گرفت. با کمک دو راه‌پله مارپیچ که در طبقه اول ساخته شده، می‌توانید به قسمت‌های دیگر کاخ بروید. چهار طبقه در بالای طبقه اول وجود دارد. چندین اتاق و یک تالار بزرگ در هر کدام از طبقات ساخته شده است. می‌توانید از در بزرگی که به ایوان قسمت جلویی ساختمان گشوده می‌شود، به اولین تالار کاخ بروید. نقاشی‌های زیبا و رنگین از آثار «رضا عباسی»، از نقاشان معروف دوران شاه عباس در این بخش از کاخ دیده می‌شود.

می‌رسیم به ششمین طبقه از کاخ عالی قاپو که یک تالار بسیار وسیع است. تالار طبقه ششم را به طور کامل گچ‌کاری کرده‌اند و می‌توانید نقاشی‌های زیبا، شگفت‌انگیز و تزئینات بی‌نظیر از هنرمندان دوران صفویان را در آن مشاهده کنید. اتاق صوت یا اتاق موسیقی نام دیگر طبقه ششم عمارت عالی قاپو است که معماری آن در نوع خود بسیار شگفت‌انگیز و منحصربه‌فرد است.

آدرس کاخ عالی قاپو اصفهان

«عمارت عالی قاپو»، یکی از زیباترین کاخ‌های به‌جا مانده از دوران صفویان است که در شهر اصفهان، روبه‌روی «مسجد شیخ لطف‌الله»، و در سمت غربی «میدان امام خمینی اصفهان»، که به «میدان نقش جهان»، هم می‌شناسیم، قرار دارد. جالب است بدانید این عمارت تاریخی در عصر صفویه به «دولت‌خانه مبارکه نقش جهان» و «قصر دولت‌خانه»، هم نامیده می‌شد. برای رفتن به کاخ عالی قاپو و تماشای این اثر زیبای ملی کافی است به اصفهان سفر کنید. کاخ عالی قاپو اصفهان در ضلع غربی میدان نقش جهان قرار دارد. در صورتی که قصد دارید از اتوبوس برای رفتن به عمارت عالی قاپو اصفهان استفاده کنید، اتوبوس‌های خط میدان امام حسین (ع)، باغ غدیر ترمینال شرق، هشت بهشت ترمینال خوارسگان شما را به میدان نقش جهان می‌برند و در ایستگاه میدان پیاده می‌کنند. اگر مایلید از مترو استفاده کنید، کافی است به ایستگاه میدان امام حسین (ع)، بروید و پس از آن با تاکسی به میدان نقش جهان بروید. تاکسی‌ها هم گزینه خوبی برای رفتن به عالی قاپو است. درحقیقت میدان نقش جهان از مهم‌ترین مراکز شهری در اصفهان است و با تاکسی می‌توانید از نقاط مختلف شهر به این محل بروید. فاصله عمارت عالی قاپو تا هتل عباسی در حدود 5 دقیقه با ماشین است. بعد از بازدید از این بنای تاریخی ارزشمند، میتوانید یک نهار عالی را در رستوران هتل عباسی اصفهان تجربه کنید. پیشنهاد میکنیم خورشت ماست که یکی از غذاهای سنتی خوشمزه اصفهان است را در این هتل تست کنید.

ساعت بازدید از کاخ عالی قاپو: در تمامی روزهای سال به جز تاسوعا و عاشورای حسینی، 28 صفر، 25 شوال که مصادف با شهادت امام جعفر صادق (ع)، است، 21 ماه مبارک رمضان و 14 خرداد، می‌توانید به تماشای عالی قاپو بروید. بهای بلیط برای اتباع ایرانی 3 هزارتومان و اتباع غیر ایرانی 20 هزارتومان است. ساعات بازدید هم در شش ماه اول سال از 9 صبح تا 19 عصر و در شش ماه دوم سال از 9 صبح تا 17 عصر است.

کاخ عالی قاپو اصفهان چند متر است

عمارت عالی قاپو که به عنوان مجلل‌ترین و زیباترین کاخ‌های سلطنتی در پایتخت صفویان شناخته می‌شود، دارای ارتفاع 36 متر تا کف بازار است و به عنوان بلندترین عمارت موجود تا چندین سال گذشته شناخته می‌شد.

با توجه به اسناد و مدارک موجود، عمارت عالی قاپو طی 5 مرحله ساخته شده است:

1. مرحله اول: در این مرحله عمارت فقط به عنوان یک ورودی برای دیگر ساختمان‌ها و مجموعه کاخ‌های شاهنشاهی که در پایتخت وجود داشت، ساخته شده است.
2. مرحله دوم: پس از گسترش پایتخت، شاه عباس اول دستور داد تا کاخ عالی قاپو اصفهان را وسعت ببخشند و طبقات بالایی را به آن اضافه کنند. این دستور به دو دلیل افزایش جمعیت شهر و مهم نشان دادن مقر حکومتی داده شد. در این مرحله سه طبقه (طبقه سوم، چهارم و پنجم)، به عالی قاپو اضافه شد. 
3. مرحله سوم: در مرحله سوم آخرین طبقه که به سالن موسیقی شناخته می‌شود، به عمارت عالی قاپو اضافه شد.
4. مرحله چهارم: در مرحله چهارم، ایوانی به سمت میدان نقش جهان ساخته شد و با این کار طول کاخ نسبت به گذشته افزایش یافت.
5. مرحله پنجم: پس از اضافه کردن ایوان به سمت میدان نقش جهان، در مرحله پنجم 18 ستون به این میدان اضافه کردند. همچنین پله‌های شاهی نیز در این مرحله ساخته شد. علاوه بر این سیستم آبرسانی عمارت عالی قاپو اصفهان هم تکمیل شد تا آب به دیگر طبقات از جمله حوض مسی ایوان، انتقال یابد.

تاریخچه کاخ عالی قاپو

طبق اسناد تاریخی شاه عباس اول پس از آن که تصمیم گرفت پایتخت ایران را از قزوین به اصفهان منتقل کند، آن را در بین سال‌های 973 تا 977 هجری شمسی عملی کرد. وی دستور داد تا عمارتی بسازند و آن را محل دولتخانه حکومتی پادشاهان صفوی قرار دهد. همانطور که قبلا هم گفتیم، دولت‌خانه صفوی نام دیگر عمارتی است که امروزه از آن به عالی قاپو یاد می‌شود.  درواقع عالی قاپو ورودی همان دولت‌خانه پادشاهان صفوی است که از ابتدا اینچنین باشکوه و مزین ساخته نشده است. به‌نظر می‌رسد عالی قاپو دروازه مرکزی و محل ورود قصرها و کاخ‌های باشکوه دوران صفویه است که در محدوده میدان نقش جهان وجود داشتند. دروازه‌ای که میدان نقش جهان را به «جبه خانه»، «تالار تیموری»، «تالار سرپوشیده»، «کاخ چهل‌ستون»، «عمارت رکیب‌خانه»، «مجموعه دولت‌خانه» و سایر کاخ‌های آن زمان متصل می‌ساخت.

هرچند متاسفانه نمی‌توان مدارکی یافت که تاریخ دقیق ساخت عالی قاپو و پایان احداث این بنای کهن را بازگو کند، ولی احتمال ساخت همزمان این بنا با ساخت «مسجد شیخ‌ لطف‌الله» که دقیقا روبه‌روی آن ساخته شده، بسیار است و به نظر می‌رسد، زمانی که «مسجد امام» واقع در میدان نقش جهان در حال ساخت بوده، ساخت کاخ عالی قاپو اصفهان و مسجد شیخ لطف‌الله به پایان رسیده است. بد نیست بدانید، برخی از مورخان تاریخ ساخت عالی قاپو را منحصر به دوران صفویان نمی‌دانند. گروهی از تاریخ‌شناسان معتقدند، شاه عباس اول بنای عالی قاپو را بازسازی کرده و با تغییراتی که در آن انجام داده است، آن را به شکل امروزی تبدیل ساخته است. درواقع آن‌ها می‌گویند زمان اصلی ساخت عالی قاپو به دوران حکومت تیموریان بازمی‌گردد.

البته این ادعا با کاوش‌هایی که باستان‌شناسان هیات ایتالیایی سازمان ایزمئو که تحت نظارت یونسکو است انجام داد، کاملا مشخص شد ساختمان عالی قاپو در دوران صفویه ساخته شده و هیچ بخشی از آن به دوران قبل از صفویان تعلق ندارد. مثلا دیوارهای ساخته شده از خشت خام که در ضلع جنوب غربی عمارت عالی قاپو و بخش‌های دیگری از بنا مشاهده می‌شود، همگی دارای آثاری از دوران صفویه است و درواقع قسمتی از دیوارها و حصار اولیه برجای مانده از دور میدان است که ما شاهد آن هستیم.

این تحقیقات کاملا مشخص کرد عمارت عالی قاپو به احتمال زیاد بخشی از میدان نقش جهان است که به دستور و طبق خواسته شاه عباس اول طراحی و ساخته شده است. متاسفانه پس از صفویان عمارت عالی قاپو همچون گذشته مورد توجه قرار نداشت. در دوران قاجاریه به عنوان محل کار و سکونت حاکم اصفهان (ضل السلطان) استفاده و به دستور وی دستخوش تغییراتی مختصر شد. حملات سخت افغان‌ها، تغییر پایتخت، بی‌موالاتی و عدم توجه پادشاهان قاجار صدمات قابل توجهی به عالی قاپو وارد کرد. هرچند هنوز هم می‌توان معماری زیبا و تزئینات شگفت‌انگیزی که در دوران صفویه انجام شده است را در بخشی از عمارت دید که خوشبختانه هیچ تغییر و تعمیری روی آن انجام نشده است.

ویژگی های خاص کاخ عالی قاپو

از ویژگی منحصربه‌فرد عالی قاپو می‌توان به تعداد طبقات متفاوت در هر نما اشاره کرد. به بیانی ساده‌تر کاخ عالی به گونه‌ای ساخته شده است، که اگر به هر نمای بیرونی آن نگاه کنیم، شاهد تعداد طبقات متفاوتی در آن هستیم. مثلا اگر از نمای ضلع غربی به آن نگاه کنیم پنج طبقه، از نمای ضلع شرقی شاهد دو طبقه و اگر از راه‌پله‌هایی که مخصوص ملاقات‌های شاهانه ساخته شده است به این عمارت نگاه کنیم، آن را هفت طبقه می‌بینیم.  دیگر ویژگی عمارت عالی قاپو، ارتفاع آن است که تا چندی پیش با 36 متر ارتفاع تا کف بازار عنوان بلندترین ساختمان چندطبقه در اصفهان را داشت.  تالار موسیقی از دیگر ویژگی‌های خاص کاخ عالی قاپو اصفهان است که گچبری‌ها، نقاشی‌ها، مقرنس‌ها و تزئینات فوق‌العاده آن را به فضایی بی‌نظیر تبدیل کرده است. در هر طبقه از عمارت عالی قاپو شاهد تزئیناتی هستیم که مخصوص همان طبقه است.

عالی قاپو بزرگ‌ترین کاخ ساخته شده در پایتخت صفویان، یکی از بهترین کاخ‌های ایران و جهان و  مجهز به تمامی امکانات یک کاخ سلطنتی بوده است که بلندای آن به 48 متر می‌رسد. طراحی پله‌ها در این کاخ منحصربه‌‌فرد است. درواقع طبقات عالی قاپو با سه راه‌پله به یکدیگر متصل می‌شود. کاشی‌کاری‌هایی که در عمارت عالی قاپو انجام شده هم در نوع خود بی‌نظیر و شگفت‌انگیز است. کاشی‌کاری که علاوه بر تزئین بنا، باعث استحکام و مقاوم‌‌تر شدن بنا در مقابل باد و باران و سرما می‌شود.

تالار موسیقی کاخ عالی قاپو اصفهان

عمارت عالی قاپو از شش طبقه تشکیل شده است. آخرین طبقه عمارت و درواقع محلی که بزرگ‌ترین اتاق‌های کاخ در آن ساخته شده، به «اتاق موسیقی»، نامگذاری می‌شود. «اتاق صوت» و «اتاق طاق»، نام‌های دیگر تالار موسیقی است که در زمان صفویان به آن‌ها خوانده می‌شد. در این اتاق شاهد شاهکارهای معماران ایران هستیم. قسمت مرکز اتاق به شکل چلیپا طراحی شده و مساحت آن 63 متر مربع است. دو سالن در مجاورت آن وجود دارد با مساحتی کوچکتر و چند اتاق با فضاهای متفاوت که در گوشه‌های سالن به چشم می‌خورد. معماری و نوع سازه این طبقه تفاوت قابل توجهی با دیگر طبقات کاخ عالی قاپو دارد. گچ‌بری و نقاشی‌هایی که در این طبقه انجام شده، از نوع تنگ‌بری تزئیناتی است و می‌توانید نقاشی‌های تصویری، پرده‌سازی و تزئینی از نوع لایه چینی را در تمام دیوارها تا زیر سقف را مشاهده کنید. 

می‌توانید نظیر گچبری‌های عالی قاپو را در سردر قیصریه و هشت بهشت هم ببینید ولی گچبری که در اتاق موسیقی انجام شده کاملا ابتکار هنرمندان آن زمان بوده و بسیار ظریف ساخته شده است. به‌گونه ای که با کوچکترین برخورد می‌شکند. درواقع دیوارهای منحنی و سوراخ‌دار که به شکل گلدان، گلابدان و نیم‌رخ بطری ساخته شده و روی ان‌ها نقوش تزئینی و اسلیمی برجسته کار شده است. کار این اشکال کنترل انرژی صوتی است و همانند صفحه‌های جذب‌کننده نیروی صوتی عمل می‌کنند.

آخرین بازسازی عالی قاپو

عالی قاپو چندین بار مورد تعمیر و بازسازی قرار گرفته است که در سال 1384 آخرین بازسازی روی این میراث ارزشمند کشور صورت گرفت. داربست‌هایی در دورتادور نمای ساختمان زده شد و به مدت 2 سال روی این عمارت شگفت‌انگیز، تعمیرات اساسی انجام گرفت. درحقیقت کاخ عالی قاپو اصفهان در این دو سال تغییرات و اقدامات متنوع و قابل توجهی به خود دید که می‌توان به ترمیم گره چینی‌های ریخته شده، نصب نرده‌های چوبی ایوان ستوندار، موزون سازی رنگی قسمت‌های آسیب‌ دیده، پاکسازی فضولات پرندگان و گرد و غبارهایی که عمارت را فراگرفته بود، مقاوم‌سازی قسمتی از سقف ایوان ستون‌دار، تثبیت لایه‌های رنگ و بسترهای چوبی و اقدامات دیگر اشاره کرد.