رَهی نو

سد کریت

تعداد بازدید: ۱۴۲۸ ۵ آذر ۱۳۹۶

سد کریت در فاصله‌ ۴۲ کیلومتری شهر طبس و ۲۸ کیلومتری شرق روستای کریت قرار گرفته است. از تاریخ ساختمان این بند اطلاعاتی در دست نیست و بخشی از طاق آجری آن که در پایین بند وجود دارد در ناحیه تیغه‌ آن از بین رفته، در نتیجه طرح کامل آن محو شده است. در کتاب‌های تاریخی روایات مختلفی در خصوص قدمت بند کریت نقل شده است، از جمله هانری گویلو این بنا را به دوره مغول نسبت داده است. همچنین در کتاب آب و آبیاری در ایران و نگرشی بر سدهای ایران، سابقه‌ این بند را ۴۰۰ سال قبل نوشته‌اند. بنا به گفته‌ اهالی بومی منطقه‌ طبس، این بند ۷۰۰ سال قدمت دارد، اما روایت مستند حکایت از تعمیر این بند در اواسط قرن پنجم هجری دارد. در مجموع با توجه به تنوع مصالح به کار رفته و ساختار کلی بنا که در مرحله‌ تعمیر روی آن انجام گرفته، می‌توان استنباط کرد که بند کریت متعلق به چند دوره‌ زمانی مختلف است.

سد در چهار مرحله احداث شده و ضخامت تاج آن تنها ۱/۲ متر است. ارتفاع قسمت بیرونی بند از کف رودخانه ۵۲ متر، عمق حوضچه‌ آبگیر ۲۰ متر و طول آن در قسمت تاج ۵۲ متر است. در بدنه بند دریچه و مجرایی برای انتقال آب به پشت بند وجود داشته و سوراخ‌های متعددی در ارتفاع بند وجود دارند که اندازه‌هایی دقیق و متناسب دارند و قفل خوانده می‌شوند. حدود ۱۵۰ سال قبل با افزودن ۴ متر به ارتفاع بند از متروکه شدن این بند جلوگیری شد. یکی از ویژگی‌های منحصر به‌ فرد بند که هنر سد‌ سازی ایرانیان قدیم را آشکار می کند، قوسی بودن آن است.

بندهای قوسی مقاومت بیشتری در مقابل فشارهای ناگهانی، زلزله و حوادث طبیعی دارند. در این میان سد کریت طبس به ارتفاع 60 متر برای مدت ۵۵۰ سال بلندترین سد جهان محسوب می‌شود و به جرأت یکی از بزرگ‌ترین شاهکارهای صنعت مهندسی ساختمان به شمار می‌رود. بند کریت در سال ۱۳۷۹ به شماره ۳۵۲۳ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

آیا این مطلب برای شما مفید بود؟

ثبت نظر

امتیاز شما به این مطلب
خیلی عالی
Captcha
نمایش بیشتر
ما را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید

لطفا منتظر بمانید ...