خانه اردکانی مشهد

خانه تاریخی اردکانی مشهد

مشهد شهری مملو از جاذبه‌های تاریخی به جا مانده از قرن‌‌‌ها پیش است. شهر مذهبی مشهد در کوچه پس کوچه‌‌های خود نشانه‌‌های فراوانی را از سنت حفظ کرده است. هنگام سفر به مشهد جاذبه‌‌های گردشگری و تاریخی فراوانی وجود دارد که می‌توانید با بازدید از آنها به صد‌‌ها سال پیش بروید. ایران و به‌خصوص شهرهای مطرح و تاریخی آن آیینه تمام قدی از تحولات عظیم کشورمان در زمینه‌‌های مختلف هستند. خانه‌‌های تاریخی و سنتی که در مشهد به جا مانده است، همواره ‌‌می‌تواند یک گواه تاریخی قوی از قدرت معماری کشور باشد. خانه اردکانی مشهد یکی از آن خانه‌‌های سنتی و تاریخی است، که در شهر مشهد واقع گردیده است. این خانه سنتی ساخت که به طرز شگفت‌انگیزی بعد از گذر بیش از یک قرن هنوز هم با کمترین میزان تخریب پابرجا باقی مانده، ‌‌می‌تواند یکی از مقاصد گردشگری زیبا و دیدنی برای شما  در سفرتان به مشهد باشد.

خانه اردکانی مشهد کجاست

خانه اردکانی مشهد مانند تمام بناهای تاریخی و قدیمی ‌مشهد در بافت بسیار پیچیده‌ای قرار گرفته است. اما همواره ‌‌می‌توانید با وسیله نقلیه عمو‌‌می ‌یا شخصی به آسانی به آنجا رفت و آمد کنید. اگر ‌‌می‌خواهید از خود حرم امام رضا (ع) به آنجا بروید، باید از درب طبرسی حرم به سمت بلوار وحدت مسیر خود را تغییر دهید، سپس بعد از رسیدن به بلوار، وارد خیابان شهید سالاری مقدم شوید که در وحدت ۲۱ قرار دارد. از اینجا کار جستجو برایتان آسان است زیرا از هر کسی سراغ خانه تاریخی اردکانی را بگیرید آدرس کوچه صفار شاهرودی را به شما خواهد داد. این خانه تاریخی در پلاک ۱۲۷ واقع شده است.

ساعت بازدید خانه اردکانی مشهد

خانه سنتی اردکانی تا چندی پیش مسکونی بوده است و تنها در مراسم‌‌های بزرگ مذهبی رفت و آمد در آن به صورت عمو‌‌می‌ شکل می‌گرفت ، اما امروز این بنا در لیست اماکن تاریخی گردشگری مشهد قرار گرفته است. برای بازدید از این خانه تاریخی در مشهد باید بلیط ورودی بخرید. در مورد قیمت بلیط که معمولا مبلغ آن زیاد هم بالا نیست می‌توانید از پذیرش اطلاعات بیشتری بگیرید. ساعت بازدید خانه از ساعت ۸ صبح تا ۱۹ عصر است. این نکته را هم در نظر داشته باشید که ورود در بین ساعات ۱۴ تا ۱۶ ممنوع است. 

تاریخچه خانه اردکانی مشهد

خانه اردکانی مشهد فراتر از یک قرن پیش به دست تاجری با نام فامیلی اردکانی بنا شد. اما بعدها در تاریخ از این خانه با نام خانه دولابیان نیز نام برده شد. اما  دلیل این نام دوم چیست؟ بر اساس مستندات تاریخی خانه اردکانی مشهد پس از خاندان اردکانی به خانواده دولابیان فروخته شده است. با توجه به این مطلب خانه اردکانی مشهد به خانه دولابیان نیز شهرت یافته است. اما هنوز هم بیشتر با نام خانه اردکانی از آن یاد ‌‌می‌شود. ساخت خانه اردکانی مشهد مربوط به اواخر دوره قاجار است. با توجه به کتیبه نویسی‌‌هایی که درباره قدمت ساخت این بنا بر روی درب ورودی این خانه وجود دارد، خانه اردکانی مشهد قریب به یک قرن تاریخ را در خود جای داده است.

البته این قدمت به صورت میانگین حساب شده است. وگرنه به صورت دقیق چون این خانه در دو بخش تابستان و زمستان‌نشین ساخته شده، بخش تابستان نشین آن قریب به ۸ دهه و بخش زمستاننشین این خانه زیبا قریب به ۱۳ دهه قدمت دارد. اما معمولا به صورت کلی یک قرن قدمت برای این خانه ذکر ‌‌می‌شود. خانه اردکانی یک خانه مجلل و بسیار خوش ساخت در دوره خود بوده است. طراحی آن به قدری فوق‌العاده است که حتی در این دوره از زندگی ماشینی بشر هنوز هم بسیار دلبرانه بر جای خود پابرجاست. این خانه با توجه به نگهداری‌‌های خوبی که روی آن صورت گرفته است، با شکوه و جلال همان سال‌های دور بر روی ستون‌‌های مستحکم خود استوار است. در ادامه درباره معماری خانه اردکانی مشهد که به راستی آیینه تمام نمایی از معماری گذشته ایران است، بیشتر بخوانید.

معماری خانه اردکانی مشهد

هنگا‌‌می‌که به یک خانه سنتی با معماری ایرانی آن هم در یک قرن پیش فکر ‌‌می‌کنید، اولین چیزهایی که در تصورتان به وجود ‌‌می‌آید چیست؟ مطمئنا یک خانه سنتی اعیانی آجر نما با درب و پنجره‌‌های چوبی، طاق‌‌های قوسی و مهم‌تر از همه این‌ها حوض بزرگ وسط خانه جلو چشمان‌تان نقش خواهد بست. هنگا‌‌می‌که خانه اردکانی مشهد را از نزدیک ببینید، تما‌‌می‌این تصورتان محو خواهد شد. خانه اردکانی مشهد یک طرح مهندسی سنتی ایرانی تمام عیار است. این خانه تاریخی با زیبایی خیره‌کننده و معماری سنتی یک بار در سال 84 به عنوان اثر ملی به ثبت رسید اما چند سال بعد بدون هیچ دلیل روشن و مشخصی از دایره آثار ملی خارج شد. خانه اردکانی مشهد از لحاظ معماری بسیار بزرگ ساخته شده است. هنگا‌‌می‌که خانه اردکانی را از نزدیک ببینید، اولین ویژگی خاصی که ‌‌می‌تواند بسیار شور انگیز به نظر رسد، دو بخش تابستان و و زمستان‌نشین آن است. یعنی از لحاظ معماری در این خانه به تغییر فصل توجه ویژه شده است.

این دقیقا نکته‌ای است که در معماری تما‌‌می‌خانه‌‌های سنتی ایرانی به کار گرفته می‌شد. ایوان سنتی که با نرده‌‌های چوبی محاصره شده ‌‌می‌تواند از جاذبه‌‌های معماری دیگری برای این خانه سنتی و تاریخی محسوب گردد، که در طبقه دوم خانه کاملا مشهود است. شاه نشین خانه اردکانی مشهد نیز به طرز بسیار شگرفی نمای معماری قرون گذشته ایران را هویدا ‌‌می‌سازد. تعدد اتاق‌‌های سنتی در کنار یکدیگر و پنجره‌‌های قوسی که قرینه‌وار در کنار یکدیگر نشسته اند، ‌‌می‌تواند نشان از یک خانه اربابی پر جمعیت آن دوران باشد.
 

ویژگی‌های خاص خانه اردکانی مشهد

یکی از نوآوری‌های ویژه‌ای که سازنده بنای خانه اردکانی مشهد به کار برده این است که در هر دو طرف ساختمان بخش‌های زمستانی و تابستانی دارد. به همین دلیل آشپزخانه در زیرزمین بخش زمستانی تعبیه شده است تا به گرم شدن بنا کمک کند. اولین شومینه مشهد در خانه اردکانی ساخته شده است و چون بخش زمستانی اتاق‌ها به عرض کم ساخته شده است، در فصول سرد نور خورشید تمام فضا را گرم می‌کند و بخش تابستانی کاملا عکس این حالت ساخته شده است. 

در قسمت پایینی خانه مطبق و اتاق‌‌های کوچکی به چشم ‌‌می‌خورد. این موضوع ‌‌می‌تواند بیانگر این مطلب باشد که خانه اردکانی مشهد برای خانواده‌ای متمکن از لحاظ مالی ساخته شده و فضای مخصوص خدم و حشم نیز با بهترین شرایط طراحی و ساخته شده است. با توجه به این موضوع که این بنا مربوط به دوره قاجاریه است، ما انتظار بنایی تمام قد از معماری زمان قاجار را داریم، یکی  دیگر از ویژگی‌های بسیار خاص خانه اردکانی مشهد ایجا قد علم ‌‌می‌کند، زیرا تمام نماکاری‌‌های داخلی این خانه سنتی نشان از دوره قاجاریه را در خود دارد.

سنگ کاری‌‌های رنگی، گچبری‌‌های سنتی و کار فراوانی که با چوب انجام شده همگی خیره‌کننده است. اما نکته بسیار شگفت‌انگیز در نماکاری‌‌های خارج از خانه وجود دارد. تمام طراحی و ساخت بنای خارجی به معماری دوره پهلوی شباهت دارد و هیچ نشانی از دوره قاجاریه در آن وجود ندارد. مستندات تاریخی دلیل این موضوع را به  دو دلیل دسته بندی ‌‌می‌کند: در یک حالت ممکن است بنا از خارج تخریب شده باشد و در نتیجه دوباره با معماری پهلوی بازسازی شده باشد. در حالت دوم طبق نظریه فرضی کارشناسان ممکن است ساخت این بنا تا دوره پهلوی به درازا کشیده شده باشد.

در هر صورت ظاهر و داخل خانه ‌‌می‌تواند دو حالت بسیار متفاوت را به شما نشان دهد. خانه اردکانی بسیار بزرگ بوده، و ایوان طبقه پایین در سراسر بنا امتداد دارد. تمام بخش‌‌های خانه با نظم و اصول و قاعده در کنار یکدیگر ساخته شده‌اند. اگر چه آب انبار خانه به صورت کامل تخریب شده است اما سایر اجزا هنوز هم در جای خود پابرجا هستند. حوض بزرگ وسط حیاط نیز یکی دیگر از مصداق‌‌های روشن معماری کهن ایران زمین است.